Heronjët Rexhep Mala e Nuhi Berisha na kanë lënë krenarinë e përjetshme

Shkruan: Qazim Doda, New York

Kujtimi për heronjët Rexhep Mala e Nuhi Berisha sjell krenarinë tek populli shqiptar. Këta dy trima ranë heroikisht duke luftuar kundër forcave speciale serbe të stacionuara në Kosovë që udhëhiqeshin në atë kohë nga Tahir Zemaj.

Rexhep Mala ishte nga Hogoshti i rrethit të Dardanës pjesa e Anamoravës ndërsa Nuhi Berisha ishte nga Sfirca e të njëjtit rreth por që shtrihet në pjesën e Malësisë së Gollakut.

Idealizmi i tyre për të dhënë jetën për lirinë e Kosovës ishte i pathyeshëm dhe nuk u dorëzuan deri në vdekje.

Ata ishin duke vepruar në atë kohë në ilegalitet të thellë ku kishin themeluar celulat e ushtrisë së Kosovës duke e zgjuar nga gjumi popullin e Kosovës që kishte filluar të bindej se Jugosllavia nuk mund të shkatërrohej me luftë.

Ata kishin vepruar në kohën më të papërshtatshme për një lëvizje çlirimtare brenda Kosovës derisa integrimi i shqipfolësve në strukturat jugosllave ishte i dukshëm dhe propaganda kundër atyre që e kundërshtonin atë shtet okupues ishte shumë mirë e organizuar.

Për fat të keq, edhe në vendet perëndimore dhe SHBA ishte akoma duke mbizotëruar një politikë pro-jugosllave dhe çdo veprimtari kundër tyre konsiderohej si e papërshtatshme dhe vlerësohej si e dëmshme.

Me rastin e rënjes heroike të Rexhep Malës dhe Nuhi Berishën me 11 Janar 1984, organizatat patriotike anti-jugosllave që kishin vepruar ne diasporë kishin reaguar ashpër ku vlenë të përmendet komuniteti shqiptaro-amerikan i organizuar nga Klubi Kombëtar Jusuf Gërvalla i cili kishte organizuar një protestë të fuqishme në New York e cila ishte e para që kishte kapur shifrën mbi 2500 pjesmarrës. Poashtu, Radio “Zani i Malsisë” i udhëhequr nga Gjeto Sinishtaj kishte bërë një emision mbi 40 minuta për rënjen heroike të Rexhep Malës dhe Nuhi Berishës.

Në atë kohë, UDB i kishte dërguar tre bashkëpunëtorë të identifikuar si gazetarë jugosllav Goran Musiq, Goran Miliq dhe Avni Spahiu të cët ishin futur tek turma e protestuesëve antijugosllav dhe kishin filluar të filmojnë e fotografojnë. Pas identifikimit të tyre, grupi për siguri në kuadër të Klubit Kombëtar Jusuf Gërvalla ishte ndeshur me ta dhe kishte përdorë dhunë fizike duke ua pamundësuar filmimin e ngjarjes sepse ua kishin sekuestruar video kasetën dhe thyer kamerën me të cilën filmonin. Të pasuksesshme kishin qenë klithjet e Avni Spahiut duke kërkuar ndihmën e policisë së New York-ut duke u thënë se ne jemi gazetarë jugosllav dhe jemi miqë të Amerikës kurse këta janë armiqët tanë. Në bazë të dëshmitarëve okularë, përgjigja e policisë së New York-ut kishte qenë se këta janë qytetarë amerikan dhe ju nuk mund të konsideroheni pë ne më të afërt se këta njerëz që po protestojnë kundër shtypjes që shteti i juaj po ua bënë familjeve të tyre në Kosovë.

Pas 14 vitesh, Kosova filloi luftën e organizuar çlirimtare nën udhëheqjen e UÇK-së ku njëri ndër komandantët e parë të UÇK-së që kishte dalë në publik ishte Shaban Shala i cili kishte qenë bashkëveprimtari e bashkëluftëtari i Rexhepit dhe Nuhiut. Kosova kishte nisur rrugën e pakthim dhe ëndërra e këtyre heronjëve po realizohej.

Pas çlirimit të Kosovës me të shpallur pavarësia e shtetit, menjëhere filluan të organizojnë diplomacinë duke dërguar ambasadorë në vendet që e kishin njohur Kosovën si shtet të pavarur e sovran. Në SHBA u dërgua Avni Spahiu i cili dikurë kishte qenë i deleguari I UDB-së për të vepruar kundër shqiptarëve që vepronin kundër jugosllavisë. Emërimi i tij për ambassador në shtetin që kishte luajtur rolin vendimtar në çlirimin e Kosovës e pritën me ndjenja të përziera. Organizatat që përbëheshin nga nostalgjikë të Jugosllavisë së Titos e pritën mirë dhe krenoheshin me të ndërsa ata që kishin qenë kundër Jugosllavisë e pritën me hidhërim. Si përfundim, Avni Spahiu u deyrua të largohej nga SHBA me kokën ulur dhe u thye për një kohë të shkurtër rrjeti që kontrollonte dhe vazhdon akoma të kontrollojë politikanë të rëndësishëm në Kosovë i udhëhequr nga një amasador i nderit jugosllav që fatkeqësisht është shqipfolës.

Shkrimi i Avni Spahiut kundër shqiptarëve të Amerikës të cilët kishin protestuar kundër Jugosllavisë me rastin e rënjes heroike të Rexhep Malës dhe Nuhi Berishës kishte qenë një dëshmi e pakontestueshme që ia shkatërroi karrierën e tij si ambassador në Amerikë. Ata që kanë vepruar e luftuar kundër Rexhep Malës dhe Nuhi Berishës ndoshta disa prej tyre akoma janë gjallë por ndërgjegja e tyre është e vrarë dhe turpi mbi ta është e do të mbetet i pa shlyer.

Në vitin 1986, një grup agjentësh të Shërbimit Intelegjent Amerikan në bashkëpunim me disa shqiptarë me orientim patriotik e kishin përgatitur raportin për represionin jugosllav ndaj shqiptarëve në Kosovë e vise të tjera të pushtuara nga ai shtet. Raporti ELMS-SPO-KOSOVO/ VOL. II 9-1-86/ PRELIMINARY ishte përgatitur nga specialistë që kishin mbledhur dëshmi objektive por për fat të keq nuk ishte marrë parasyshë nga Departamenti i Shtetit në atë kohë pasiqë akoma ishte në fuqi marrëveshja e Shkupit ndërmjet UDB-së, Asfalisë dhe CIA-s për veprimtarinë e përbashkët në ndërrimin e pushtetit në Shqipëri.

Ky raport ka 202 faqe dhe përmbanë dëshmi të cilat janë përdorur pas vitit 1989 nga persona që kanë dashur ta kuptojnë në thelb problemin e Kosovës.

Pas lufte, heronjëve Rexhep Mala dhe Nuhi Berisha iu ngrit përmendore në qendër të Gjilanit dhe iu bëhen nderime çdo vit tek varrezat e tyre. Për fat të keq, ajo përmendore nganjëhere zhvendoset nga politika sa për të treguar se ata që luftuan kundër tyre kur ishin gjallë, mund të luftojnë edhe tani. Kështu e ka politika, ata që nuk kanë vlerë nuk ua dijnë rëndësinë atyre që e sollën lirinë.

Rexhep Mala e Nuhi Berisha do të kujtohen me krenari tërë jetë dhe rënja e tyre heroike do të mbetet shembull se sa trima e sa largpamës janë ata që bijnë heroikisht për lirinë e vendit të tyre.

Lavdi jetës dhe veprës së heronjëve Rexhep Mala e Nuhi Berisha!

 

Në New York iu dha lamtumira e fundit atdhetarit Nua Paloka Camaj

Nga: Qazim Doda, New York

 

Edhe pse në kushtet e rënda të pandemisë, qindra shqiptarë nga të katër anët e Amerikës ishin mbledhur në përcjelljen për në banesën e fundit atdhetarin Nua Palok Camaj.

Ky varrim ishte shembull i një varrimi shqipërisht ku u përcoll i mbështjellur me flamur kombëtar dhe me rite shqiptare.

Varrimi i Nua Paloka Camajt u kthye në tubim të shprehjes së krenarisë që ua kishte lënë familjes e shoqërisë së tij.

Në fjalimin e tij në emër të familjes foli Dedë Camaj i cili tha se Nua Paloka e ka lënë porosi që të përcillet për në banesën e fundit vetëm me rite shqiptare dhe i mbështjellur me flamur të cilit i kishte shërbyer tërë jetën.

Ndërsa, ish bashkëveprimtari i tij për më shumë se 30 vite Naim Balidemaj tha se Nua Paloka me familjen e tij e patën shëndrruar shtëpinë e tyre në pikëtakim të koordinimit të veprimtarive patriotike. Ai me familjen e tij i veshur në kostume kombëtare iu printe demonstratave anti-jugosllave dhe u kthye në ambassador të çështjes shqiptare në Amerikë.

Gruaja e tij Prena i qëndiste simbolet kombëtare për çdo demostratë anti-jugosllave ndërsa Nua Paloka mbante rendin duke i siguruar demonstruesit që të mos sulmoheshin nga krahu pro-jugosllav. Në vitin 1984 në një demonstrate me rastin e vrasjes së Rexhep Malajt dhe Nuhi Berishës kishte hasur në tre bashkëpunëtorët e UDB-së që kishin ardhur në cilësinë a gazetarëve për të spiunuar ata që mernin pjesë në demonstrate.

Ishin Avni Spahiu, Goran Musiq dhe Goran Miliq ata të cilët u zbuluan nga Nua Paloka me shokë dhe u ndëshkuan rëndë fizikisht për çka u mbajt mbledhje e LSPP në Prishtinë ku u dënuan këto demosnstrata anti-jugosllave dhe përdorimi i forcës ndaj bashkëpunëtorëve të shërbimit jugosllav të cilët ishin dërguar me shërbim në New York.

Nua Paloka do të mbahet në mend për guximin, humanizmin, vullnetin për sacrificë dhe devotshmërinë ndaj çështjes kombëtare.

Ai la pas vetes djemtë Gjovalinin e Rrokun si dhe vajzën Roza.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Na la Ramiz Llapatinca

 

Shkruan: Qazim Doda, New York

Në kohën kur e gjithë bota po përballet me pandeminë COVID 19, komuniteti shqiptar i Amerikës u njoftua për vdekjen e një atdhetari, artisti e njeriu të mire që quhej Ramiz Llapatinca.

Kishte ardhur para disa dekadave në SHBA ku jeta nuk kishte qenë e lehtë. Vështirë të integrohesh në shoqërinë amerikane e poashtu vështirë të orientohesh me vijën e drejtë të atyre që e donin atdheun e vet.

Shqipëria, një vend i vogël e i injoruar dhe pëbuzur nga SHBA për hirë të marrëveshjes së vitit 1953 në Shkup ndërmjet CIA-së, UDB-së, Asfalisë dhe qeverisë në egzil të Ahmet Zogut. E Kosova dhe viset e tjera shqiptare jashtë Shqipërisë të injoruara, shtypura nga jugosllavët dhe pa më të voglin reagim nga Amerika. Pra, këtu në SHBA shqiptarët kishin qenë të organizuar më së shumti në organizatat pro-jugosllave që kishin vepruar e luftuar kundër Shqipërisë.

Ramiz Llapatinca

Ramiz Llapatinca duke e pare se shqiptarët e rreshtuar kundër popullit të vet ishin më të fortë dhe më të organizuar, pa u hamendur fare kishte vendosur që të rreshtohej kundër atyre që ishin duke luftuar e vepruar kundër atdheut edhe pse benefitet ishin të mëdhaja. Pak e nga pak kishin  filluar të mblidheshin individë atdhetarë që e duanin Shqipërinë dhe kishin filluar të vepronin në forma të ndryshme. Njëherë duke shpërndarë literature që vinte nga Shqipëria e më vonë duke organizuar aktivitete kundër Jugosllavisë.

Gjyste Kalaj, Bashkim Pitarka, Ramiz Llapatinca, Muhamet Kapllani dhe Reiz Bega

Në New York, shqiptarët ishin organizuar në Shoqërinë Kulturore”Naim Frashëri” në Jamaica, Queens NY. Kështu kishin vepruar deri në vitn 1982 kur në mënyrë tinëzare, UDB-ja kishte bërë atentat kundër Jusuf Gërvallës, Kadri Zekës e Bardhosh Gërvallës. Ky atentat kishte ndodhur në Untergruppenbach të Gjermanisë. Pas vrasjes së tyre, shqiptarët e Amerikës ishin indinjuar shumë. Shoqatës “Naim Frashëri” ishte shëndërruar në “Klubi Kombëtar Jusuf Gërvalla” dhe kishte marrë përsipër edhe përballimin fizik me rrjetin pro-serb e shqip-folës në Amerikë. Njëri ndër veprimtarët më të devotshëm kishte qenë edhe Ramiz Llapatinca. Ai vepronte bashkë me Ahmet Zherkën, Ndue Palokën, Gjergj e Gjyste Kalajn, Rrok Nikçin, Gjergj Dedvukajn, Bruno Selimajn, Prelë Camajn, Naim Balidemajn, Ismajl Gjonbalajn, Gjeto Sinishtën e shumë veprimtarë të tjerë të cilët kishin treguar vendosmërinë e tyre në veprimtarinë anti-jugosllave.

Ndue Paloka, Gjergj e Gjyste Kalaj dhe Ramiz Llapatinca

Duke e vërejtur se këtë organizatë ishte duke e udhëhequr një njeri i cili edhe pse kishte pretenduar se kishte vepruar për shërbimet shqiptare, ai në fakt kishte qenë bashkëpunëtor besnik i UDB-së. E kishin larguar atë duke e vendosur Ramiz Llapatincën në krye të kësaj organizate atdhetare. Deri në vitin 1983, në SHBA, shqip-folësit pro-jugosllave e kishin festuar ditëlindjen e krye-kriminaliteTito dhe si në Bronx, NY ashtu edhe në Detroit, MI. Veprimtarët e këtij klubi kishin ndërmarrë aksione kundër këtyre organizimeve dhe në njëfarë mënyre ua kishin ndaluar tubimet e tilla. Edhe protestat e veprimtaritë e ndryshme kundër Shqipërisë kishin filluar të zbehen dukshëm.

Kjo organizatë që dikurë kishte lënë emër të mirë tek shqiptarët e shumë të keq tek jugosllavët dhe shqip-folësit në fillim të vitit 1990 ishte shkatërruar. Ramiz Llapatinca kishte vazhduar t’i shërbente atdheut pa rënë pre e organizatave fantome dhe përpos si një veprimtar e patriot, ai njihej si piktor i mirë. Altruizmi, besimi i madh në shokë pa i njohur mirë dhe idealizmi që e kishte pasur ishte keqpërdorur nga disa shokë të tij që kishte rezultuar në shkatërrimin e familjes së tij.

Ramizi fjalëpak e patriot i zjarrtë, takohej rrallë me komunitetin dhe vazhdonte herë pas here të nxirrte në public pikturat e tij. Ai kishte krijuar një familje të re dhe kishte filluar një biznes në Pennsylvania.

Papritmas, atë që nuk mundi t’ia bënte Jugosllavia më herët kishte arritur që t’ia bënte COVID 19. Pra, virusi vdekjeprurës u tregua i pamëshirshëm dhe ia mori jetën.

Do të mbahet mend një njeri i mirë e me shumë vlera, një artist e një atdhetar që tërë jetë ia kushtoi çështjes kombëtare.

Lamtumirë Ramiz Llapatinca!

Më poshtë keni disa fotografi të Ramiz Llapatincës të Luigj Berisha në faqen e tij të facebook-ut:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

https://www.aavision.net/

Interpreting, Translations, Media and many more services offered in New York, New Jersey and Connecticut.

Also online 24/7.

Please, feel free to contact us at aavisioninterpreting@gmail.com or 914 320 0178.

https://www.aavision.net/

 

Librat e Prof. Prenk Cub Lleshit

Librat e botuara nga Prof. Prenk Cub Lleshi

 

Na la Ganimeti!

Nga Qazim Doda, New York

Një njeri i mirë, një shok besnik e përkrahës i madh, një prind i mirë, vëlla i mirë e gjithëçka i mirë Ganimet Klaiqi shkoi për të mos u kthye më.

Klaiqët njihen si një familje me virtyte të pamohueshme patriotike.

Kjo familje ka qenë bazë e veprimtarisë anti-serbe në Kosovë.

Ganimeti që në rini ishte angazhuar në veprimtari patriotike.  Pas mbarimit të shkollës së mesme në Dardanë, ai u regjistrua në Fakultetin Filologjik, dega gjuhë e letërsi pranë Univerzitetit të Prishtinës (tash Hasan Prishtina). Ishte shumë i lidhur me familjen dhe shokët, gjatë fundjavës kthehej dhe rrinte pranë familjes e shoqërisë.

Shtëpia e familjes së Ganimet Klaiqit u bë qendra e kulturës dhe organizimeve të ndryshme për neve në atë rrethinë. Kjo familje kishte dhënë prova historikisht, e sidomos gjatë viteve 80’ kur vëllau i tij më i madh-Ismeti ishte arratisur në Gjermani dhe kishte vazhduar veprimtarinë e tij anti-jugosllave.

UDB-ja e kishte pengesë të madhe këtë familje sepse këta të gjithë ishin të njëjtë, kur ishte në pyetje veprimtaria kundër pushtuesit këta ishin të parët.

Gjithëmonë i buzëqeshur dëgjonte mysafirët, kur ishte nevoja jepte ndonjë këshillë dhe na tregonte se sa mirë po ndjehej që një gjeneratë më e re se ai po bëhej aq aktive.

Vëllezërit  e tij Xhevati dhe Feridi si dhe motra Mirvete ishin jo vetëm shokët, por edhe familja e jonë.

Dikurë shpërndaheshin traktet anti-jugosllave nga LPK-ja dhe me pamundësinë që ta gjenin autorin ata të UDB-së shkonin dhe e malltretonin këtë familje. Më vjen keq që kurrë nuk u përmend vuajtja dhe sakrifica e kësaj familje.

Ganimeti merrej përpos me veprimtarinë kundër pushtuesit, ai merrej edhe me kulturë. Ishte Proza dramatike “Kosovë në udhën e lirisë” që u shfaq në shumë rrethe dhe pati sukses në këndelljen e popullatës se armiku e ka vdekjen të sigurtë.

Pasi u shpërngula  në Amerikë, vazhdoja të mbaj akoma kontakte të rregullta me Ganimetin përmes postës elektronike. Shumë lëndë të gazetarisë i kam marrë pasi jam konsultuar me të. Ai e donte gazetarinë dhe kishte një mendim se profesionalizmi duhet të jetë kriteri i padiskutueshëm në gazetari.

Tash që Ganimeti na la të vetmuar pa një shok, bashkëpunëtor, vëlla, prind e shok të mirë, ne në shenjë respekti për të duhet që të vazhdojmë me idenë e tij se shqiptari duhet të jetë tolerant ndaj shqiptarit dhe kultura është frymëmarrja e njeriut të cilët duhet ta mirëmbajmë.

Lajmi i kobshëm që më erdhi nga Skenderbegu pikërisht në minutat kur ai kishte marrë konfirmimin se Ganimeti ka ndërruar jetë më trishtoi. Me një fjali: Ganimeti na la! E kuptova se ndërmjet meje dhe të gjithëve që e donin Ganimetin mbetet vetëm kujtimi i mirë për të dhe krenaria e përhershme që e njohëm për së afërmi.

Pusho i qetë Ganimet Klaiqi atje ku nuk duhej të shkoje kaq heret! Ne mbetëm pa prezencën tënde fizike por me kutime gjihëmonë pranë teje i dashuri shok, profesor, vëlla e gjithëçka që ishe pë ne.

 

I debunked Milosevic arguments right in front of him

Being in the same room as Milosevic made me physically ill, as I kept thinking of what he was doing to the people of Kosova.

Qazim Doda,
January 15, 2007
New York

Ilir Zherka was born in Krusheva of Plava. His family immigrated to Italy when he was 2 years old due to escape persecution, and later on moved to USA. Ilir is the Executive Director of DC Vote, an educational and advocacy organization dedicated to securing full voting representation in Congress for the residents of the District of Columbia, which has a direct relation ship with the Congress and its members. Previously, he has held positions with Congress, White House, and has been the Executive Director of the National Albanian American Council. He is fluent in Albanian despite the fact that he came to the US when he was two years old. This is the language we start our conversation in. Ilir says he always tried to speak and write in Albanian, except when it came to politics since he has to use English expressions and terminology.

Your family is very well known within the Albanian-American Community. Could you tell us a little about how Ilir’s life started in America?

We traveled to America in 1968, and settled in the South Bronx, a very difficult area to live then, as was the rest of New York. I think one of the most difficult but less understood challenges for Balkan immigrants is to grow up in New York. It was a hard life especially for the Albanians, to be the minority surrounded by African-American and Hispanic majority. Most of the people I grew up with, Albanians and others did not end up very well, because they quit high school and never attended college. In short, growing up the way I did was very difficult, especially since I stayed in the straight and narrow and went to college. One of my greatest personal achievements at the time was attending Cornell University.

Going from public school to Cornell University was very difficult. How did you achieve this when it remains a beautiful but unrealized dream for so many people?

When I was in high school, I went to see the school career and education advisor, and I asked him what should I do, quit or go on to College.  He advised me not to quit, but to attend Community College for three years, the way a lot of my Albanian peers were doing. It was a solution but it was not the solution for me.  I came out of that appointment very disillusioned and disappointed. I told my sister Nexhmie what the school advisor told me. She looked at me in the eye for a moment then she asked what I wanted to do at that moment. I told her I wanted to attend the best school possible, so she advised me not to give up, but to insist further and work towards my goal. I followed my sister’s advice, this woman who became a very high-ranking officer of the US Army and served there until her death. Studying at Cornell made a big difference in my life and her advice helped me with it.

Due to its expensive tuition and rigorous admitting requirements, there are only a few Albanian students attending Cornell University now. Were there more during your time there?

I have never met an Albanian student at Cornell during my time there. This is an excellent college, and it is safe to say one of the best in the world. Students from every corner of the world attend its classes and they all are very talented. To succeed you have to be very smart, energetic, organized and dedicated.

I was very involved with all student activities at Cornell, I was a democrat activist (as I still am) and I was elected president of the democrat student body of Cornell.

During my time as president, I put together a symposium on Kosova (1988) where we invited Joe Dioguardi and Sami Repishti, whose names filled the room to the brim with people who wanted to be informed about the situation in Kosova. It was a pleasure for Cornell and a great honor for me because I was able to use my position as president of the democrat student body, to make the situation in Kosova better understood.

Some days ago, I was discussing with my wife about the best places to study, and she mentioned she studies best in libraries full of people, since she feels comfortable with a lot of people around, whereas I have always been more comfortable studying in quiet corners. Cornell’s library had two or three such places, one of which was the post-graduate library on the sixth floor, which contained a section on Albania and where I would sometimes stop and take a book by Albanian authors such as Elez Biberaj and others. Reading these books always brought me pleasure and gave me new strength for the studies ahead.

You wrote for the College newspaper at Cornell; what were some of the themes you concentrated on the most during that time?

Yes, I did write for the college newspaper on the subject of Kosova. I was always trying to convince the public opinion about the arbitrary invasion of Kosova and the assistance needed from the American Government. I felt a real obligation to write about Kosova, as I could not remain silent about its situation, which continuously worried me.

You were very young when you started to get involved in the Kosova situation. How do you explain this?

We were always involved as a family in all efforts to free Kosova. I do remember other families going for picnics in various parks, but we would pack our food and go a different way instead, in front of the UN in Manhattan, or in Washington DC, to protest. We were so active the others called us the protest family. We kept to this routine for many years. When I grew up and went to college, I was already a protest veteran.

Is there a significant moment stuck in your memory of those protests you participated as a student, which you can tell us about?

When I was very young, I remember going to Washington DC with my family, at the time that Tito the dictator was there for an official visit. A big Albanian demonstration was to happen in protest of the Albanian situation in Kosova. I remember that the trip was very long. I gets a little hazy, but somebody told me later that I went and kicked Tito’s limo as it stopped in front of the crowd, whereas another person grabbed the Yugoslavian flag, climbed an oak in front of the White House and burned it, while the police were trying to stop him. This was a very emotional moment that I still remember, and which took place sometime in the 70-ies.

Well, let’s leave Dictator Tito and get to Dictator Milosevic. Can you describe the meeting you had with him ten years ago?

Yes, I was there with Congressman Elliott Engel in a meeting organized by the Department of State, who were a bit nervous because they did not know how we were going to act (in Milosevic’s presence). I was there as the official representative of the congressman I worked for, and I want to say that nobody questioned my presence there as an Albanian-American. I was surprised to see how easily they took us to Milosevic’s office without a security check first. Inside the meeting room, Milosevic was alone without any interpreters or advisors. We sat in the same room, our team consisting of the American Diplomatic body in Beograd, Congressman Elliott Engel, John Caldwell (chief of staff of Engel) and I, Milosevic being by himself. The table in front of us was laden with refreshments and beverage but I remember that none of us touched anything, as it was not a camaraderie meeting and we were not there to make friends.

I was surprised to see that Milosevic was a very good English speaker, and that he tried to gain the upper hand of our conversation. He put out a lot of arguments that were all ignored by us.

Congressman Engel gave his point of view and asked some questions which were waved away by Milosevic with: “O, these are lies. International Amnesty and all other (international groups) are lying”. I remember trying to keep my cool for a few more moment because Elliott Engel was speaking and I was respecting him, so I did not say much.

When Milosevic started to say all those untruths, I became very agitated and retorted, saying that what he was telling us that day was not true, but to let me tell the truth about Kosova. I started reading from the list of events in 1989 as well as the years before and after.

I forced him to face the holes in his convictions that it was within Serbia’s rights to keep Kosova under its thumb. We argued justly and diplomatically that he was wrong. The meeting lasted more than an hour but I insisted on not letting him gain the upper hand and lie in front of our delegation. I told him I was the representative of an American Congressman and that we took these issues very seriously, and that America is very worried about what was happening in Kosova.

Even if we were not speaking in the name of the Department of State, we were still working for the Congress and we asked repeatedly to stop Milosevic and his repressions in Kosova. It was a very interesting discussion but I found it very difficult to be in the same room with him, knowing what he had done to Albanians and his anti-Albanian views.

I had a physical reaction to his presence in that room because there was a deep hatred between us and it became very difficult to control myself, but in the end we did what we had to do for Kosova and had our meeting with him.

Even traveling from Belgrade to Prishtina was very difficult, due to the heavy presence of the police and the army in the street. We went to the American Informative Bureau. It was the first time back in Kosova for me, and my emotions were very strong. My family comes from the highlands of Gjakova that was half occupied by the Serbs, but there was no border on the mind of my family and mine, only the whole Highlands of Gjakova.

A Serb official who was assigned to me, became very agitated and told me: ”You can not fill these people’s heads with dreams!” and I answered that the dreaming people were the Serb officials in Kosova and Belgrade, who still thought they could keep the Albanian people oppressed, and consider Kosova theirs when it wasn’t, making it the most dangerous dream for them, the Serbs. We had this debate even when we got back to the office, saying our piece to the Serbs. Elliott Engel was not allowed to go back in Kosova during the Milosevic regime, and he said when the war in Kosova started, that he was glad to live in a time when Milosevic was not allowed back in Kosova.

Did Milosevic have any inkling of who you were?

When we got introduced, he looked at me in the eye and held my hand a bit longer. His eyes were a bit furtive, but I do not think his administration knew earlier that I was going to be present too. Obviously, State Department officials kept my presence a secret for security reasons, but when he greeted me, he understood I was Albanian from my name and reacted negatively almost immediately.

 

When you came home, you had to face your family that was anti-Milosevic. How did you deal with it?

I think that my father and my family, and all the Albanian Community in America welcomed my visit (to Belgrade), because I was representing the Albanian Community together with America, and they were satisfied that I was an active protector of the Albanian Cause. Upon my return to the US, I published an article in Illyria, explaining what we did on our visit. Serbs thought that as Americans, we’d just go and enjoy eating and drinking with them but we were very serious in pointing out that we would work to convince the American government to extend its protection to the Albanian people, which happened as you know.

Ilir’s father Ahmet, remembers thus his son’s meting with Milosevic: “When Ilir came back from Kosova and told me that he had met Milosevic, the criminal, I interrupted him and asked why he did not grab him by the throat and snuff that criminal, what did I train him for since he was a child, but to use his strength and hurt the enemy? Ilir, smiling, answered by saying: Father, at first I considered grabbing him by the throat and hurling him to the ground, but I was in the company of other people, and I promise you that I will do the impossible to convince the US government that Milosevic is only a criminal who deserves strong punishment.” He said.

 In 1975, Ahmet Zherka killed a man who stomped on the Albanian flag. Respecting his integrity and the righteousness of his act to protect his nationality, the American justice gave him only three years in prison, when murders in the US were usually punished anywhere from 25 years to life in prison (author’s note).

After graduating from Cornell, you attended Virginia UT. What activities you took part in during your life there?

Well, Virginia UT demanded a lot of dedication, but since I was only two hours away from Washington DC, I used to participate very often in protests to raise the voice on behalf of my people. I also wrote articles for the New York Times and other newspapers, in order to push the American support for Kosova, and articles against senator Bob Dole, who pretended he was working on behalf of Kosova issues, but actually did nothing. That criticizing article was an incentive for Senator Dole to work harder on Kosova issues.

How do you explain the larger involvement in the D.C. area, when the Albanian Community is concentrated in New York, Detroit, Chicago, Philadelphia and their suburbs?

I was born into a very politically active family who was deeply involved in our national cause. Also, by nature, I become very proactive when I see the direction things need to go and benefits we can reap for our country. I am very assertive and goal oriented. I became involved with US Politics because I believe I can help issues get resolved, and because I can help the Albanian Cause. When I was at Cornell, I spent one semester in Washington, working for New York Senator Daniel Patrick.  During that time (1988) I discussed foreign policy with his advisor, and I told him that the senator also represented the Albanians of New York but that he had never talked about the Albanian Cause. In the beginning, he told me that US was assisting the progress of Yugoslavia and that they would never do anything to damage that relationship, but later he relented and let me write a speech on the Kosova situation for the senator to read at the senate. I prepared the speech, but it was very difficult to convince the senator to read it. His advisor told me that the senator could not read my speech as US was not ready to denounce the Yugoslavian violence against Albanians, because they considered Yugoslavia their ally in the Balkans.

I decided right there and then to move to Washington DC as soon as I graduated and dedicate my efforts to the national cause. Later- after graduating from law school – I moved with my wife Linda to Albania for a year (1992), and helped rewrite the law on criminal procedures, whereas my wife worked on the environmental law, thus doing our duty to Albania. When I returned to the US, I began my career in the Congress and later worked on president Clinton’s reelection campaign, then I worked as administration in the White House as well.

It is a well-known fact that you are one of the co-founders of the National Albanian American Council. How do you describe the beginnings of this council that contrary to all other Albanian organizations, was based on DC and took upon itself a very important job at that difficult period?

I worked for the Congress during the war in Bosnia and I was really frustrated to see that all the people we called our allies and counted on such as Bob Dole and Ben Gillman, only campaigned the community for fundraising, then went back to Washington DC and did nothing for us. I also knew that Dioguardi, who I supported during the 80-ies, had no foothold in Washington because his league had no offices there, whereas the Greek lobby was very active there and creating a lot of obstacles for Sali Berisha.

A number of us at Congress were very worried about the situation in Kosova. John Caldwell and I talked very often about how our community had no representatives in Washington DC, and our allies did a very inadequate job.

At the time I published two articles in Illyria, criticizing Bob Dole and Ben Gillman, which angered some people, but satisfied the majority, because I really felt that we could do much more for Kosova. At lunch, John Caldwell and I often discussed ways to help the Albanian Community to grow stronger and so we decided to create a new organization.

At the time, Sami Repishti, the Fonda brothers, Hajdar Bajraktari, Avni Mustafaj and others in New York were talking about creating an association called Friends of Albania with the goal of supporting the development of the budding democracy in Albania, while we in Washington DC were thinking of something with a wider range of activities.

 

What did you idea entail?

We envisioned not an institution but an organization, which would fight for the Albanian cause in the Balkans. It was a unanimous decision, because John Caldwell and I had solid arguments to back up our vision. During one of my lunches with John Caldwell, I got the idea to call this new organization the National Albanian American Council (NAAC). National, because we were working on national issues, Council because we were a group of people discussing as a whole about the Albanian cause, and Albanian-American since our group consisted of Albanian Americans. The New York group liked my idea and we immediately offered to write the status and mission statement, as this is part what I do, as well.

Which organization did you use as a model?

Upon our return to Washington, we began researching other organizations that had considerable success in this field. At that time John Caldwell was very close to AIPAC (American-Israeli Public Affairs Committee), a Hebrew Lobby organization that is considered very influential with US Politics. We wrote our outline based on theirs, and then founded our council in 1996, the same year I went to work for the reelection campaign of President Clinton.

How did you manage to combine a full time job as staff of the White House and the activities of NAAC?

The first two years were the most difficult as we had no funding and we could not find an executive director. I was campaigning with the minorities for the reelection and I was trying to win over the Italian, Irish, Ukrainian, even Serb votes, no matter how difficult it was for me. President Clinton was reelected and I became part of the Department of Labor staff. I was always reading articles on Kosova in the workplace, and sometimes I got very emotional when I read about the violence there.

Our organization was without a leader so the New York people advised me to take the job of the executive director of NAAC. It was very difficult, especially since my wife and children needed me too, but we talked it over and we decided to sacrifice for Kosova; so I would quit my job at the White House and become a volunteer if it would benefit Kosova. When I went to hand in my resignation, the vice head of the Department of Labor smiled and told me they had good news and that I had been promoted, but I answered that I had bad news and that I was resigning, in order to continue my work for Kosova. My contacts within the White House and my earlier workplaces made a big difference during the war. I had a relationship with the White House where nobody could manage to get in earlier, because the administration had refused Dioguardi a meeting as he was on the black lists of the Department of State. It was imperative that we, as a community make contact with the White House.

Our influence was considerable in the administration support of Kosova. It is a well-known fact that LKA (Liberating Kosova Army) was a crucial factor in liberating Kosova, since they were fighting in its lands and they deserve a lot of respect for this, but we also played a small but imperative part to secure the support of the White House, which together with Congress, decided to act against the Serb army much earlier this time.

When did you first meet President Clinton?

I first met Clinton in the White House, during his reelection campaign. His staff was very well organized and I was happy to be part if it at such a young age. One time, we had a meeting with Italian American Community leaders to ask their support to our campaign and I had the chance to have a long conversation with President Clinton. I told him of my efforts to win support of all communities to his campaign. He was happy to hear about that and gave me his support on all my projects as a community outreach coordinator.

Later on, we met several times during the reelection campaign, but we did not have a chance to have a long conversation, until the historic moment of April 1999, when we had our meeting at the White House, at the Roosevelt Room. President Clinton met with NAAC and other Albanian organizations, thanks to my relationship with the White House and Congress, and thanks to the same contacts and friends I made during the reelection campaign. I was the only one who knew that the President was coming to the meeting, since the organizers did not tell anybody. All the participants thought they were meeting with Sandy Berger (National Security Advisor), and they were very surprised to see President Clinton instead. The Presidents words were very clear, he literally said: “We will not lose this war, we will fight until we win!”

In Kosova, people know you through your efforts in their behalf, and that you know them very well in return. Please tell us about its current political situation.

There are still plenty of visible challenges. Serbia is fighting again its hopeless battle to reinstate its control over Kosova, and they are spending a lot on that battle. Lately, they have employed a Republican Lobby in Washington that concentrates on juridical issues and they are set to pay millions of dollars for their collaboration in the coming two years. Albanians will have to take this new battle very seriously. Everybody knows that EU and USA are supporting the independence of Kosova, but it is never over until it’s over in politics, which means that things might change at the last minute. The Albanians must be aware that the war is still going on and it will truly go on until the last moment.

It is not smart to postpone the status question and I support Ceku-s idea that a decision needs to be made very quickly. Personally I trust the leader of Kosova, and I think that EU and USA want to see Kosova independent as soon as possible. New challenges will be born with the future independence of Kosova, because from what I know of politics, I can tell that the little insignificant issues are the ones most difficult to resolve, i.e. everyday life brings the issue of whether tap water is safe to drink, whether there is uninterrupted electricity, whether it is safe to start a business and how soon, what is a secure banking system to put your money in, whether you can get and maintain a car, whether there are enough books for education, etc. These are some of the issues pending resolution after independence, and even if they look insignificant now, they are very important on daily life.

Kosova should see a solid ally in the US, but they should understand that the future of Kosova is with EU, and that a good relationship with them is necessary. Kosova has a significant advantage, because its institutions are built following UNMIK instructions. I know of all the controversy surrounding UNMIK, and I do not agree with some of their directives myself, but I think that this administration organization will make it easier for Kosova to control its transition from a country with a repressed future and progress, to a dynamic part of Europe.

How should Kosova institutions act during these decisive times?

A necessary step for Kosova would be the transparency of all government decisions, open meetings, more responsible representatives in parliament who should be aware and protect the interests of their people. Further more during US (primary) elections, the people choose the candidates, not the parties like in Kosova, which can make a huge difference. The problem with Kosova is that its leaders answer each to their own party and not to their constituents, sometimes causing a genuine paralysis of the government.

Regarding the constitution in progress, what direction should it go according to your opinion?

Kosova Constitution should take from Europe as it is a part of that, but it should take from the American Constitution too, as that is what made this country strong. Its laws support transparence and control political power by giving the people the power to keep elected officials under control and hold them responsible. These issues are very crucial to the make of Kosova into a developed and civilized European country with a very approachable political class after the American model.

Can the decentralization in Kosova bring an ethnic based division of the country?

The decentralization is very important because the closer the people are to the issues; the closer they are to the solutions. When you give people more responsibility and power over their own issues, they are understandably more motivated to resolve these issues and get effective results in their jobs, which makes me a very active supporter of decentralization and local, not central solutions to local problems.

I think that the minority issue will gradually resolve itself, once Serbia leaves the minds of Kosova citizens and independence is accepted. As soon as they accept the new reality the Kosova Serbs will let go of politics with the exception of some extreme nationalists maybe, but the majority will be tired by their big political loss. Meanwhile people want to go to work during the day and relax in the evenings, they want to smile, celebrate weddings, have families and enjoy their lives.

Any comments on the talks in Vienna?

Fortunately these talks favor Albanians, since Serbs are making the same mistakes again. It is a well-known fact that if Milosevic would have behaved smartly at Ramboulliet, the results would have been different today. The Americans gave him plenty of chances to change his behavior and save himself, but he erred, and fortunately for us, Serbs did not follow USA’s suggestions. They are doing the same thing again, which helps us very much. The extremist Serb politics and their ineptitude during these talks will hurt them much as a nation buttheir stubbornness is working in our favor.

You are always mentioned with respect in Kosova, especiall from former LKA leaders, because you were very active during the Ramboulliet talks. Do you see any parallels between those talks and the Vienna talks?

In my opinion, Ramboulliet events were very important. Albanians were very united throughout, even if they had a lot of pressure from different people, and we went to Ramboulliet to support the Kosova delegation, and not only us but a lot of other Americans went there to support the Kossova delegation. We suggested that they accept the American proposal, but something went awry and the refusal of the American proposal from the Kosova delegation lost a lot of time and let the Serbs strengthen their army.

We were there strictly on a supporting role, since the Kosova delegation was the main player as representatives of their people and bearers of a great responsibility. In this respect Vienna talks are similar to the Ramboulliet talks, because in both of them Albanians show a unified front and are very productive. The Americans and Europeans all consider this strategy as an example of how delegations should behave during talks about solving large conflicts. Kosova leaders are really doing very well and the results may very well be similar to the Ramboulliet ones too, when the international community imposed its solution. We should work a lot to reach this goal again.

The Albanians are criticizing the Negotiating Team of Kosova, accusing it of releasing a lot of territory to the control of the local Serbs, which might bring about more trouble into the future of Kosova. In your opinion, what should the Negotiating Team of Kosova have done?

In my opinion, if you cannot control your fate, you should follow the instructions of those stronger than you. I do not have any opinion on whether there should have been less or more territory released, but I think that the Albanians are very strong and they are achieving the goals of their people.

Do you think the Kosova delegation was well prepared as their leader often was a person with a degree in math or linguistics and has nothing to do with politics?

I think that it is not the place here to criticize the Kosova leaders and talk about their political incompetence. As Albanian-Americans, we cannot influence elections of Albanian Leaders, because it is not our job to do that. Our duty is to support any leader elected by the people and at a general glance, they have done a good job which will bring about positive results.

If there is no status resolution until spring of 2007, how do you predict Kosova during this time?

Since there was no resolution during 2006, the next date is March 24 2007, when the American and Allies intervention for the Kosova liberation  first started. This is a very crucial date not only for political reasons but also for the people psyche, because this date is also a symbol of our will not to delay the resolution status.

If the Security Council does not recognize the Independence of Kosova for fear of the Russian veto, what other solution is left? Is there a plan B?

I hope there will be no need for a Plan b, since the majority agrees that this will bring about a very horrible situation. The Congress must really put greater pressure on the White House in order to resolve the Kosova Issue as soon as possible. I am not criticizing the administration’s strategy, but they should have a more aggressive policy in place in order to help Kosova further.

I have a read a lot of articles about you from the Meyers Foundation and the book of Paul Hockenos ”Homeland Calling” presents you with a lot of respect, but there are also pro-Serb journalists that criticize your actions against Serbia. Do you have any comments on this?

I take it as a great compliment when pro-Serb journalists criticize my work. Serb critics only serve to confirm that I am getting closer to my goals, so they are like praise to me. That is why they bring me great

Can you tell us about something DC Vote which hired you as its Executive Director?

Yes, I resigned the National Albanian-American Council and returned to my work with the American politics some years ago. I am very dedicated to both American and Albanian politics and I am always trying to further our cause as much as I am able.

I never fought in the ranks of the LKA, which has been a dream for many people including me. Despite my assistance to the LKA, which I always cherished, I do not consider my dream fulfilled. Now I have another dream as well, helping people in Washington DC. The people who live in this free world are not yet aware that democracu in this country is not yet complete

Albanians must know that only hundreds of feet away from the White House, people still have no control over their budget and their laws, they cannot vote for neither Congress or Senate, which is very absurd, and that DC has no representatives in the high government levels. The people here in DC have worked very hard in this direction and they were very impressed with my accomplishments. My contacts at the Clinton administration referred me to DC Vote in order to help them make true democracy a reality and we have made incredible progress. If I can achieve my goals during my short career here, I will feel very proud especially because I am an Albanian immigrant in the US and I am accomplishing a lot.

It looks like you are very busy with the introduction of new laws for Congress approval. Does this mean you will not deal with Albanian issues at the moment?

I am doing whatever I can through the National Albanian-American Council. I support Avni Mustafaj and I get involved whenever necessary. Now NAAC is not as demanding because Kosova was liberated, very good news I must say, but I am ready to help my people as much as I am able, at any moment.

What will be your message for Kosova in its current situation?

They must remain vigilant and fight for independence. The Kosova Albanians must be informed about the current political reality, but they must remember that people can change that political reality if they are so determined. My message to the people is to prepare for independence and plan a strategy for economic development of Kosova so they can have a normal life. This is the reason why wars happen, because people want to fulfill their dreams of a normal.

Qazim Doda, End of 2006, New York

Adapted into English by Blerta Alikaj

 

SHERADIN BERISHA: OPERATIVA E SHTABIT TË OPERACIONIT “SHIGJETA” MAJ – QERSHOR 1999 (BASHKËBISEDIM ME VEPRIMTARIN AGIM SYLEJMANI)

 (Pjesa I)

Pashtriku.org, 5 mars 2017: “Në ditët e para të majit, sipas shënimeve të mia, ishte data 2 maj 1999, nga Kosova erdhën kolonel Bislim Zyrapi me disa ushtarakë të tjerë, Rifat Sylejmani, Nexhmedin Kastrati, Fadil Zejnullahu, Enver Rrustemi, etj.,të dërguar nga Shtabi i Përgjithshëm i UÇK-së për të marrë drejtimin e veprimeve luftarake të Operacionit “Shigjeta”. Bislim Zyrapi erdhi në Helshan, dhe pas konsultave paraprake, zgjodhi për Operativën e Komandës së Operacioneve “Shigjeta”, kolonelët Spiro Butka e Arqile Mandro, Agim Sylejmanin dhe Shaban Musliun. Më 5 maj 1999 u krijua përfundimisht Operativa e Komandës së Operacioneve në përbërje të: Bislim Zyrapit, shef i Operativës, kolonel Spiro Butka, Arqile Mandro, Shaban Musliu, Agim Sylejmani, Agron Haradinaj dhe Gramoz Kelmendi.” – kështu deklaron veprimtari Agim Sylejmani në një bashkëbisedim me editorin e pashtrikut Sheradin Berisha.

***

Pashtriku: Kush është Agim Sylejmani?

Agim Sylejmani: Me origjinë jam nga fshati Përlepnicë e Gjilanit, por jam i lindur në fshatin Zhegër, atje ku babai im punonte si mësues i fshatit. Isha fëmi i moshës parashkollore kur jemi shpërngulur familjarisht në Prishtinë. Mësimet e para në shkollën fillore i mora nga mësuesja Nemide Berisha. Pas shkollës fillore kam ndjekur mësimet në gjimnazin “Ivo Llolla Ribar” në Prishtinë, (sot “Sami Frashëri”). Por nuk arrita të diplomoj, sepse në fund të gjysmëvjetorit të parë të vitit të katërt më morën në pyetje UDB-a e Prishtinës. “Përpunues” i lëndës time ishte Xhevdet Shushka, i familjes së njohur Shushka, nga e cila dolën shumë pinjollë që i shërbyen me besnikëri regjimit pushtues serbosllav. Për të përfunduar gjimnazin dhe për të diplomuar u detyrova të kaloj në gjysmëvjetorin e dytë të vitit të katërt në gjimnazin “9 Maji” në Kamenicë, (sot Dardanë). Aty diplomova në gusht të vitit 1975. Nga Kamenica pos diplomës së gjimnazit mora me vete edhe shoqen time të jetës e të veprimtarisë, Zymrijen, me të cilën jemi të martuar qe 40 vite.

 

Me Zymrijen pas martesës, 1977.

 

Pas gjimnazit kam ndjekur studimet në Fakultetin Ekonomik të Prishtinës, por edhe studimet në Fakultetin Filozofik, Dega e Gjuhës dhe Letërsisë Shqipe. Pa mbaruar vitin e dytë të studimeve, më 14 janar 1979 jam arrestuar si anëtar i OMLK-së, së bashku me shumë shokë nga vise të ndryshme shqiptare dhe jam dënuar me pesë vite burg, më 5 dhe 6 korrik 1979. Burgun e kam mbajtur në Prishtinë, Prizren, një gjysmëdite në Gjilan, pastaj në Zenicë, Foçë, Tuzëll, sërish Foçë dhe përfundimisht në Mostar, prej ku jam liruar më 14 janar 1984.

 

 

Nga Burgu i Qarkut në Mostar, me Skënder Kastratin, korrik 1983.

Në burg kisha fatin të takoja dhe të ndajmë të mirat dhe të këqijat e burgut me figura të shquara të Lëvizjes Kombëtare, si më Rexhep Malaj, hero i kombit, Skender Kastrati, por edhe me Behxhet Shalën.

Pas mbajtjes së dënimit kam vazhduar veprimtarinë me një intenzitet akoma më të shtuar se më parë. Isha i motivuar, si të thuash, pas vrasjes së Rexhep Malajt dhe Nuhi Berishës (më 12 janar 1984), vetëm dy ditë para se të dilja nga burgu. Pas gati dy vitesh veprimtarie, u detyrova të dal në ilegalitet të thellë, prej nga pastaj dola në Zvicër së bashku me Zymrijen, në fund të dhjetorit 1985.

Në Zvicër kam vepruar në kuadër të Lëvizjes me “adresë”, siç e quanim në atë kohë. Kam punuar në redaksinë e “Zërit të Kosovës”. Pas një kohe kam braktisur redaksinë, për shkak të kundërthënieve dhe pikëpamjeve politike dhe ideologjike, dhe sidomos pas fillimit të përdorimit të flamurit jugosllav në demonstratat që organizonte kjo lëvizje. Më 1989, me insistimin e disa shokëve të celulave, u riktheva sërish në redaksi, në të cilën vlonte familjarizmi dhe sektarizmi. Unë mendoja se do të mund të ndikojë që të lirohen nga kjo sëmurje e pashmangshme sektare, por ishte e kotë…

AKTIVITETI NË FONDIN ‘VENDLINDJA THËRRET’

Pashtriku: Organizimi i mërgatës sonë në dy lëvizje (në lëvizjen me adresë dhe atë pa adresë) dhe dalja e dy “Zërave të Kosovës” në të njejtën kohë janë një histori e veçantë, prandaj nuk do të thellohemi në këtë drejtim. Në fillim të viteve ’90-të lindja e pluralizmit politik në Kosovë dhe gjetiu krijoi shumë parti, të mëdha e të vogla, dhe në këtë kohë, Lëvizja me “adresë” shpërbëhet, ndërsa ajo pa “adresë” vazhdon aktivitetin e saj, e cila më vonë formon Ushtrinë Ҫlirimtare të Kosovës dhe Fondin “Vendlindja Thërret”.  Ky ndryshim ju gjeti në Zvicër! Në këtë periudhë cilat ishin aktivitetet tuaja konkrete?

Agim Sylejmani: Me themelimin e Fondit “Vendlindja thërret” u kyça në rrjedhat e financimit të luftës përmes këtij fondi. Këshilli i parë Rajonal i Fondit “Vendlindja thërret” është formuar në Luzern, të cilin e drejtova deri në mars 1999, kur edhe vendosa të kyçem drejtpërdrejt në radhët e uniformuara të UÇK-së.

 

 

Kartela e Fondit “Vendlindja thërret” dhe fillimi i punës së komisionit të parë për mbledhjen e mjeteve financiare për UÇK-në.

 

Ky Këshill Rajonal i Fondit është themeluar pas pesë Tubimeve Konsultative me veprimtarët në kantonin e Luzern-it, të drejtuara nga Ali Ahmeti (Abaz Xhuka). Pos veprimtarisë në kuadër të Fondit merresha edhe me logjistikën … Ky këshill, i filluar me tre veta, u zgjerua dhe në fillim të vitit 1999 arriti të kishte 84 aktivistë të rregullt.

 

 

Me Urs Ulrich, një mik i madh i shqiptarëve dhe luftës së madhe të UÇK-së. Foto e 14 prillit 1999, para se të nisem në radhët e UÇK-së.

Gjatë kësaj kohe, dua të përmend edhe një detaj të veprimtarisë, e cila lidhet drejtpërdrejt me veprimtarinë e pakursyer të një miku të madh të shqiptarëve, Urs Ulrich, i cili në maj të vitit të kaluar (2016) u nda nga jeta dhe nuk gjendet më në mesin tonë. Ursi përkthente të gjitha materialet që kishin të bënin me luftën e UÇK-së, e sidomos Komunikatat e SHP të UÇK-së, dhe këto pastaj shkonte e i lexonte në Radio Lora të Zürich-ut, një radio alternative shumë e njohur dhe shumë e dëgjuar nga gjeneratat e reja. Kështu, bashkë me Ursin, që nga shkurti 1998 e deri në fund të marsit 1999, kemi qenë të rregullt në këtë Radio Alternative çdo të premte në emisionin “Info International”, e që emitohej nga ora 19:00 deri ora 20:00, në të cilin emision mbi gjysmën e kohës ua “grabitnim” lajmeve dhe materialeve duke njoftuar për gjendjen në Kosovë dhe luftimet në teren, duke lexuar “Komunikatat” e SHP të UÇK-së dhe duke lëshuar muzikë shqiptare.

 

KYҪJA NË RADHËT E UÇK-së

Pashtriku: Më 31 mars 1999 SHP i UҪK shpalli Mobilizimin e Përgjithshëm. Me lartë theksuat se, “vendosa të kyçem drejtpërdrejt në radhët e uniformuara të UÇK-së”. Kur u mobilizuat për t’ju bashkuar radhëve të UÇK-së?

Agim Sylejmani: Pas shpalljes së Mobilizimit nga ana Shtabit të Përgjithshëm të UÇK-së, më 31 mars 1999, dorëzova bllokat për mbledhjen e ndihmave për UÇK-në dhe në fillim të prillit 1999 u bëra gati të nisesha për në radhët e UÇK-së, për ku bashkë me disa vullnetarë tjerë u nisa më 15 prill 1999. Me mua ishte një grup prej shtatë vetash, Isa Cakolli, Bedri Demolli, Bekim Zulfiu, Fadil Cakolli, etj.

 

 

Më 23 prill 1999 në Has – gjatë rrugëtimit për në Krumë. (foto Halit Krasniqi)

Pashtriku: Cili ishte rrugëtimi i mëtutjeshëm në këtë mision çlirimtarë?

Agim Sylejmani: Më 16 prill arritëm në Durrës. Në pikën e grumbullimit të vullnetarëve në Durrës nuk kemi qëndruar as një orë të plotë. Vetëm sa kemi ngrënë bukë dhe një “furgon” me vullnetarët është nisur për në veri të Shqipërisë, konkretisht në stërvitoren e UÇK-së në Kalimash. Ndërsa unë vazhdova për në Tiranë me ekipin televiziv nga Gjeneva, meqë ata bënin një emision për shkuarjen e vullnetarëve në luftën e UÇK-së. Pas qëndrimit dy ditor në Tiranë, me ekipin televiziv nga Gjeneva nga televizioni zviceran në gjuhën frenge, më 19 prill 1999 shkova drejt e në stërvitoren e UÇK-së në Helshan. Me mua ishte edhe Bekim Zulfiu.

HELSHANI QENDRA KRYESORE STËRVITORE E UҪK-së

Pashtriku: Helshani ishte njëra nga qendrat kryesore të UҪK-së. Atëhere sa ushtarë gjetët në Helshan dhe kush ishin komandantët e kësaj stërvitoreje?

Agim Sylejmani: Në Stërvitoren e Helshanit, komandant ishte kolonel Maliq Doçi, ndërsa zëvendës-komandant ishte Shaban Musliu. Aty ishte edhe Idriz Mehmeti, në cilësinë e zëvendëskomandantit të Xheladin Gashi – Plakut, për stërvitoret në Helshan, Cahan dhe Vlahnë. Në fillim të prillit në këtë stërvitore kishin ardhur eprorët: Bilall Syla, komandant brigade, Iber Elezaj, Bashkim Lladrovci, Ibrahim Shaqiri, etj. Kjo stërvitore s’kishte shumë kohë që ishte ngritur nga ushtarakët e Shqipërisë dhe të UÇK-së në repartet e braktisura të Ushtrisë Shqiptare. Në këtë stërvitore pak më vonë erdhën mbi njëmijë ushtarë. E them ushtarë e jo vullnetarë, sepse tani aty ngritej një repart i mirëfillt ushtarak dhe njësitet e rregullta ushtarake me të gjitha organikat e tyre që e kërkojnë standardet e ushtrive moderne. Çuditërisht për këtë nuk flitet fare, por duhet ta them edhe njëherë, në veri të Shqipërisë nënë, territor i cili i ishte lënë gati i tëri në shfrytëzim UÇK-së, ngritej një ushtri e rregullt, me reparte e me njësi të rregullta ushtarake dhe me një zinxhir të rregullt komandues.

 

 

Kolonel Maliq Doçi duke iu folur ushtarëve në Helshan, derisa në krah tij është Xheladin Gashi-Plaku.

Pashtriku: Ato ditë prilli të vitit 1999 në Gjermani, Zvicër, Austri, Francë, e gjetiu në shtetet perëndimore ishin ngritur shumë qendra mobilizimi për vullnetarët e UҪK-së dhe ti ishe njëri nga ata mijëra vullnetarë. Më 19 prill 1999 bashkë me Bikim Zulfiun shkuat në Helshan, në qendrën më të madhe stërvitore të UҪK-së. A të kujtohet, pas 19 prillit, a vinin vullnetarë dhe eprorë të tjerë në Helshan?

Agim Sylejmani: Po, aty vinin vazhdimisht. Mund të them se ishte koha kur vullnetarët vërshuan repartet dhe stërvitoret e UÇK-së në veri të Shqipërisë. Pjesa dërmuese e të cilëve vinin nga shtetet e ndryshme të Evropës, Amerikës, e edhe nga Australia e largët. Më së paku kishte nga të ikurit, apo refugjatët që vinin nga Kosova, të cilët do të duhej të radhiteshin përkrah vëllezërve të tyre që kishin ardhur nga mërgimi. Në Helshan erdhën pastaj edhe dy kolonelë shqiptarë, Spiro Butka dhe Arqile Mandro dhe disa kadetë të posadiplomuar të akademisë ushtarake “Skënderbeu” në Tiranë, si: Dritan Durmishaj, Ermir Bega, Agim Sallaku, etj.

 

 

Bilall Syla, Agim Sylejmani, Shaban Musliu dhe Bashkim Lladrovci në Helshan.

 

KRIJIMI I SHTABIT TË OPERACIONIT “SHIGJETA” – MË 5 MAJ 1999 NË KUKËS

Pashtriku: Në gjysmën e dytë të prillit 1999, SHP i UҪK-ës në Kosovë, pikërisht shefin e shtabit, kolonel Bislim Zyrapin, e emron për Komandant të operacionit “Shigjeta” që do të zhvillohej në Pashtrik (në gjysmën e dytë të majit 1999). Pasi ngarkohet me këtë detyrë, B.Zyrapi bashkë me një grup eprorësh, në javën e fundit të prillit nga Kosova (nëpër Maqedoni) udhëton për në Shqipëri. Ndërkohë me këtë mision ishte ngarkuar edhe Fatmir Limaj, me Musë Jasharin e disa të tjerë, të cilët në të njejtën linjë udhëtojnë për në Shqipëri. Në fillim të majit Komandanti B.Zyrapi, në kuadër të aktiviteteve për formimin e Shtabit të Operacionit “Shigjeta”, viziton disa qendra stërvitore. Kolonel Zyrapi a e viziton edhe stërvitoren në Helshan?

 

 

Në çadrën e Komandës së stërvitores në Helshan.

 

Agim Sylejmani: Në ditët e para të majit, sipas shënimeve të mia, ishte data 2 maj 1999, nga Kosova erdhën kolonel Bislim Zyrapi me disa ushtarakë të tjerë, Rifat Sylejmani, Nexhmedin Kastrati, Fadil Zejnullahu, Enver Rrustemi, etj.,të dërguar nga Shtabi i Përgjithshëm i UÇK-së për të marrë drejtimin e veprimeve luftarake të Operacionit “Shigjeta”. Bislim Zyrapi erdhi në Helshan, dhe pas konsultave paraprake, zgjodhi për Operativën e Komandës së Operacioneve “Shigjeta”, kolonelët Spiro Butka e Arqile Mandro, Agim Sylejmanin dhe Shaban Musliun.

 

 

Në çadrën e Shtabit të Stërvitores së UÇK-së në Helshan. Kolonel Maliq Doçi duke elaboruar lidhur me veprimet luftarake, derisa nga e majta janë: kolonel Spiro Butka, Bilall Syla, Rifat Sylejmani, Enver Berisha, unë (Agim Sylejmani) dhe Shaban Musliu.

Pashtriku: Kur u krijua Shtabi i Operacionit “Shigjeta”, dhe kush e përbënte këtë strukturë komanduese?

Agim Sylejmani: Më 5 maj 1999 u krijua përfundimisht Operativa e Komandës së Operacioneve në përbërje të:

– Bislim Zyrapit, shef i Operativës,

– kolonel Spiro Butka,

– Arqile Mandro,

– Shaban Musliu,

– Agim Sylejmani,

– Agron Haradinaj dhe

– Gramoz Kelmendi.

Më vonë për Operativën ka përkthyer në gjuhën angleze, Flora Krasniqi.

Pashtriku: Në cilin vend u ngritë selia e Shtabit të operacionit “Shigjeta”, gjegjësisht “Operativa e Komandës së Operacioneve”?

Agim Sylejmani: Selia e Operativës së Komandës së Operacioneve ka qenë e ngritur në Kukës. Agron Haradinaj dhe Gramoz Kelmendi ishin kyçur në operacion më herët dhe me ta jemi takuar në Kukës. Ata sapo kishin filluar me përgatitjen e sallës së operativës në pikën e grumbullimit të rekrutëve – vullnetarë, afër shtëpisë së UҪK-së, të cilën e ka shfrytëzuar Ilir Konushevci – Mërgimi, dhe pastaj e kishte marrë Ruzhdi Saramati. Më 5 maj operativa e Komandës fillimisht është vendosur në zyrat e qendrës së rekrutëve, në katin e dytë të saj. Mirëpo për shkak të pengesave subjektive që u krijuan aty, (e që kjo ngjarje është një histori në vete), më 19 maj jemi bartur në shtëpinë e UÇK-së. Meqë kërkohej që të sigurohet zyra e operativës, Komanda caktoj 3 ushtarë – roje dhe ata ishin: Islam Kasabaqi, Agron Gara dhe Ardian Kasabaqi.

 

 

Në Kukës në selinë e operativës…: me Gramoz Kelmendin dhe Agron Haradinajn.

NGJARJA E BURRELIT DHE ADRESIMI I VENDIMEVE & URDHËRAVE TË SHTABIT, GJATË OPERACIONIT “SHIGJETA”

Pashtriku: Agim, para se të flasim për punën operative të shtabit të operacionit “Shigjeta”, fillimisht dua t’ju them se, nga të dhënat që kam,”pengesa subjektive” për vendosjen e Shtabit të operacionit “Shigjeta” në ‘zyrat e qendrës së rekrutëve” ishte Ruzhdi Saramati, i cila ka konsideruar se është i vetmi komandant aty. Për më tepër me R.Saramatin lidhet edhe një ngjarje e rëndë që ka ndodhur më 2 maj 1999 në Qendrën stërvitore të Burrelit, ku me këtë rast vritet një vullnetar (ushtar) nga Landovica e Prizrenit dhe disa të tjerë plagosen. Thuhet se nga plagët e marra vdes edhe një vullnetar tjetër nga Tetova.

Sipas dëshmitarëve, çdo gjë ka nisur në Burrel, kur policia ushtarake (PU) e kap pa leje në qytet një ushtar të UҪK-së, të cilin e arrestojnë dhe pasi e rrahin pa masë e fusin në burgun e qendrës stërvitore. Shokët e të burgosurit kur marrin vesh për këtë veprim të papranueshëm, kanë shkuar te zyra e komandës për të kërkuar sqarime lidhur me rastin, mirëpo ata janë bllokuar nga policia ushtarake. PU me kërcënime ka kërkuar largimin e tyre, por masa e ushtarëve protestues nuk tërhiqet, pa u liruar shoku i tyre nga burgu. Ndërkohë PU ka nisur të gjuaj me armë dhe gjatë kësaj rrëmuje ndodhë ngjarja tragjike.

Për këtë rast ka shkruar edhe Uk Lushi në librin:”Batalioni Atlantiku (shenime lufte dhe paqeje)”, Prishtinë 2001, në faqet: 126 – 127, duke iu referuar ditarit të ushtarit Florim Lajçi.

Për këtij incident të rëndë, burgoset komandant R.Saramati, i cili pas disa ditësh thuhet se është liruar nga anëtarët e SHP që rrinin në Tiranë, por ai nuk kthehet më në Burrel. Duket që pas lirimit nga burgu vjen në Kukës, aty në qendrën e rekrutimit ku tashmë ishte vendosur selia e shtabit të operacionit “Shigjeta”, në krye me kolonel Bislim Zyrapin.

Meqë jemi në kohën e mobilizimit të përgjithshëm, në qendrën stërvitore të Burrelit ishin mobilizuar rreth 2500 – 3000 vullnetarë, dhe ky numër përbënte dy brigada, brigadën e parë sulmuese, me komandant Ilmi Kodrën (i cili pas ngjarjes së 2 majit kthehet në Gjermani), dhe brigadën 128, me komandant Ruzhdi Saramatin, por dhe Batalionin “Atlantiku” që përbëhej me vullnetarë të ardhur nga SHBA’të. Pas ngjarjes së 2 majit, për fat të keq bie edhe numri i vullnetarëve të mobilizuar në më pak se 1500 vetë. Kjo përbërje me një strukturë tjetër komanduese, i kryen stërvitjet ushtarake dhe pasi japin betimin, në javën e fundit të majit përfshihen në frontin e Operacionit “Shigjeta” në Pashtrik, ndërkohë që një kontigjent kishte shkuar edhe në frontin Koshares.

***

E, tani t’i kthehemi punëve të shtabit të operacionit “Shigjeta”. Pas konsolidimit, Shtabi, siç e quani ‘Operativa e Komandës së Operacioneve’, në bazë të kompetencave që kishte ka marrë vendime e urdhëra për sektorët e ngritur në teren apo… Ҫfarë urdhëra e vendime lëshonte shtabi dhe kujt i adresoheshin ato?

Agim Sylejmani: Vendimet dhe urdhërat e Shtabit të Komandës së Operacioneve dërgoheshin drejtpërdrejt në sektorët përkatës në terren, siç ishte në Cahan, ku vepronte edhe një grup tjetër i Operativës së Operacioneve, në përbërje të të cilit ishin Nexhmedin Kastrati, Musë Jashari, Rifat Sylejmani etj.

POZITA E FATMIR LIMAJT “ҪELIKUT” GJATË OPERACIONIT “SHIGJETA”

Pashtriku: Në fillim të majit 1999 bashkë me Musë Jasharin (siç e theksova më lartë), kishte udhëtuar edhe Fatmir Limaj – Komandant “Ҫeliku”. Me çfarë detyre ishte i ngarkuar “Ҫeliku”, gjatë Operacionit “Shigjeta”?

Agim Sylejmani: Fatmir Limajn e kam takuar për herë të parë më 17 maj 1999, kur ai ishte për vizitë në pikën e rekrutimit të vullnetarëve në Kukës. Në këtë kohë ka qenë e ngritur një qendër komandimi i operacioneve në Krumë, dhe aty ka qenë edhe Fatmir Limaj, në cilësinë e zëvendësministrit të Mbrojtjes.

 

 

POZITA E XHELADIN GASHIT “PLAKUT”, GJATË OPERACIONIT “SHIGJETA”

Pashtriku: Përmendët Cahanin dhe Krumën ku vepronin: një grup i operativës dhe një qendër komandimi i Operacioneve në kuadër të Shtabit, që u themelua më 5 maj 1999. Dihet mirëfilli se para formimit të Shtabit të operacionit “Shigjeta” në krye me kolonel Bislim Zyrapin, Komandant i zonës së veriut ishte Xheladin Gashi – Plaku, i cili vepronte kryesisht në Cahan dhe në qendrat tjera stërvitore, ku tashmë “ishin Nexhmedin Kastrati, Musë Jashari, Rifat Sylejmani etj”, ashtu siç thatë ju. Pytja ime është: Si koordinoheshin këto dy qendra operative (në Cahan dhe Krumë) – me Komandantin e zonës Xheladin Gashin – Plakun, gjatë kësaj kohe kur po përgatitej operacioni “Shigjeta”?

Agim Sylejmani: Kontaktet me Xheladin Gashin i ka mbajtur kryesisht Bislim Zyrapi, si shef i Operativës së Komandës së Operacioneve. Personalisht me Plakun jam takuar shumë herë në Zvicër, po edhe në veri të Shqipërisë sa isha në Helshan. Ai në fakt ka dashur të më marrë mua afër vetes. Ishte komandant i Zonës së Veriut, dhe si i tillë mbeti deri në fund të luftës më 12 qershor 1999. Përderisa ishte komandant i kësaj Zone është e logjikshme që ka pasur edhe përgjegjësi në operacionin “Shigjeta”. Në kohën kur veproja në Shtabin e operativës në Kukës me të kam basur edhe një bisedë telefonike. Sa e di unë, Plaku e kishte komandën e tij në Krumë, dhe gjatë përgatitjeve për operacionin “Shigjeta”, ka mundur ta zhvendoste shtabin e komandës së Zonës nga Kruma në Cahan, për shkak të lehtësive operative.

URDHËRAT E FALSIFIKUAR TË MINISTRIT TË MBROJTJES, AZEM SYLA – PËR EMËRIMIN E SHTABIT TË OPERACIONIT “SHIGJETA”!

Pashtriku: Meqë zëvendësministri i mbrojtjes, Fatmir Limaj ka vepruar në zonat ku po bëheshin stëvitjet fizike të ushtarëve dhe përgatitjet operative për operacionin “Shigjeta”, atëhere cili ishte roli dhe kontributi i Ministrit të Mbrojtjes të QPK-ës, Azem Syla (me seli në Tiranë), në krijimin e Shtabit të Operacionit “Shigjeta”, dhe në ngritjen e strukturës logjistike për këtë operacion të rëndësishëm?

Agim Sylejmani: Sipas dy urdhëresave, me nr.të protokollit 10, 11, datë 1 prill 1999, dhe urdhërit me nr. protokolli 12, datë 10 prill 1999, del se Shtabi i Komandës së Operacioneve është themeluar me urdhër të Ministrit të Mbrojtjes në Qeverinë e Përkohëshme të Republikës së Kosovës, Azem Syla. Në këto urdhëra figurojnë të emëruarit për detyrat konkrete për operacionin e gjerë të mësymjes së përgjithshme…

Pashtriku: Agim, i përmendët dy urdhëra të datës 1 prill 1999 (me nr.protokolli 10, 11), dhe një urdhër të datës 10 prill 1999 (me nr.protokolli 12), të cilat i ka lëshuar Ministri i Mbrojtjes së QPK-ës, z.Azem Syla. Këta urdhëra janë në arkivin e portalit pashtriku.org (të cilat i ka publikuar kolonel Spiro Butka), dhe pasi i kam analizuar me kujdes kam arritur në përfundimin se, ato nuk janë shkruar dhe as lëshuar në kohë reale nga ministri, Azem Syla, dhe si të tilla janë të falsifikuar.

Pse mendoj kështu?

E para: Sipas një Komunikate të Qeverisë së Përkohëshme të Kosovës (që e ka publikuar Kosovapress’i), del se Kabineti qeveritar me përfaqësuesit e UҪK-ës dhe Lëvizjes për Bashkim Demokratik (LBD) është formuar më 2 prill 1999, ku Azem Syla emërohet Ministër i Mbrojtjes! Dhe është e pamundur që Ai t’i ketë lëshuar dy urdhërat e 1 prillit nga pozita e ministrit të mbrojtjes!

E dyta: Me urdhërat e 1 prillit 1999 (nr.të protokollit 10 e 11) për komandant të Operacionit “Shigjeta” emërohet Shefi i SHP të UҪK-ës, Bislim Zyrapi, Komandant i drejtimit operativ Nr.2 emërohet Nexhmedin Kastrati, Zv/komandant, Musë Jashari, ndërsa shefi operativ i këtij drejtimi emërohet Rifat Sylejmani. Kjo katërshe e eprorëve më 1 prill nuk ishin në Shqipëri, ngase atëkohë ishin ende brenda në Kosovë, dhe madje akoma nuk ishte biseduar për idenë e operacionit “Shigjeta”. Në gjysmën e dytë të prillit, pasi SHP i UҪK-ës në malet e Jezercit, e kishte ideuar e përpiluar planin e operacionit “Shigjeta” dhe ndërkohë e kishte emëruar Bislim Zyrapin për Komandant të Operacionit “Shigjeta”, ai bashkë me të lartëpërmendurit dhe disa të tjerë (Musë Jashari vjen me grupin e Fatmir Limës) në fillim të majit arrin në Kukës. Dhe më 5 maj siç e theksoni edhe ju më lartë, u krijua Operativa e Komandës së Operacioneve me Bislim Zyrapin si, shef i Operativës.

E treta: Në urdhërin me nr.protokolli 10, datë 1 prill 1999, si Zv/komandant dhe drejtues i Shtabit operativ të operacionit “Shigjeta” emërohet Kolonel Spiro Butka, ndërkohë që ai ende s’ishte i strukturuar në radhët e UҪK-së, dhe për më tepër në qendrën stërvitore të Helshanit shkon pas datës 19 prill 1999.

E katërta: Në urdhërat e lartëpërmendur si dhe në urdhërin e datës 10 prill 1999 (me nr.protokolli 12) figurojnë edhe emëra të eprorëve, të cilët ose nuk kishin arritur akoma në Shqipëri (nga mërgimi) ose ishin në ditët e para (të prillit) që kishin ardhur në qendrat stërvitore në Helshan, Cahan, Vlahnë… (pas shpalljes së mobilizimit të përgjithshëm, nga SHP i UCK-ës, më 31 mars 1999).

E pesta: pozicioni i vulës dhe i nënshkrimeve të ministrit të mbrojtjes, Azem Syla në të gjitha urdhërat është i njejtë, nuk është i ndryshëm. Kjo tregon se një letër e vulosur dhe e nënshkruar një herë nga ministri A.Syla është përdorur për të gjithë urdhërat e lëshuar. Ky është një falsifikim (manipulim) i qartë!

E gjashta: Edhe numrat e protokollit të urdhërave të datës 01. 04. 1999 janë të ngatërruar, për sa i përket emërimeve! Në urdhërin e parë të 1 prillit me nr.protokolli 10, është emëruar struktura komanduese e shtabit të operacionit “Shigjeta”, ndërsa në urdhërin e dytë po të 1 prillit me nr.protokolli 11, kolonel Bislim Zyrapi (si shef i SHP të UҪK-së) ngarkohet me detyrën e Komandantit të operacionit “Shigjeta”. Si është e mundur që përpara emërimit të Komandantit të operacionit “Shigjeta” të emërohet struktura komanduese e këtij operacioni! Nuk ëshët e mundur! Pra kemi të bëjmë me një falsifikim të këtyre urdhërave!

E shtata: Derisa në krye të 3 urdhërave (mbi nr.e protokollit) titullari i tyre është “Qeveria e Përkohëshme e Kosovës § Ministria e Mbrojtjes”, në fund të secilit urdhër shkruan: “Arshivi i SH.P”, ndërsa “E punoi: XH.S” dhe “E kompjuterizoi: Sh.A”! Është e pamundur që urdhërat të lëshohen nga Ministria e Mbrojtjes e QPK-së me nënshkrim të ministrit, Azem Syla (i cili me seli ishte në Tiranë), ndërsa arkivimin e tyre ta bëjë Shtabi i Përgjithshëm i UҪK-së (seli e së cilës ishte brenda në Kosovë – në malet e Berishës apo të Jezercit).

– Agim, fillimisht lexoi me kujdes faksimilet e urdhërave që i përfola më lartë, dhe pastaj më thoni cili është mendimi juaj për këtë gjë?

 

 

 

 

Agim Sylejmani: I nderuar Sheradin. Syri yt hulumtues dhe vëzhgues i mirëfillt i shkresave faktografike po nxjerr në shesh një mashtrim të radhës. Pas vërejtjes tënde lidhur me dokumentet në fjalë, urdhëresat e lëshuara në emër të ministrit të mbrojtjes në Qeverinë e Përkohëshme të Kosovës, unë i shikova me një vëmendje të veçantë dhe të përqëndruar. Këtu ke shumë të drejtë, fatkeqësisht ke shumë të drejtë. Këtë nuk do ma kishte marrë mendja se do mund të ndodhte në atë kohë. Bile ruaj të drejtën të them edhe mendimin tim personal për këtë, se këto shkresa mund të jenë bërë pas përfundimit të luftës. Vetë vula dhe nënshkrimi i Azem Sylës në cilësinë e ministrit të mbrojtjes lë të dyshohet se ai mund të mos jetë në dijeni se për çfarë është përdorur apo keqpërdorur nënshkrimi i tij. Prandaj lypset të hulumtohet dhe të gjinden dokumentet e mirëfillta të kohës së luftës, qofshin ato edhe të shkruara me dorë, për të nxjerrë në shesh mashtrimin dhe qëllimin e këtij mashtrimi. Edhe pse në kushte lufte nëpër male, njësitet e UÇK-së kanë mbajtur ditar lufte, e lëre më një Shtab i Përgjithshëm i UÇK-së. Pos kësaj të kërkohen edhe në arkivin e qeverisë së përkohëshme të Kosovës. Prandaj mendoj se duhet të kërkohen këto shkresa dhe të bëhet krahasimi, për të parë se ku dhe për çfarë qëllimi janë bërë në këtë formë dhe me këto data të dhëna. Ne nuk kemi të drejtë të mashtrojmë historinë e as gjeneratat që do të vijnë pas nesh. Nuk guxojmë t’ua lëmë një histori të shtrembëruar, aq më keq, me dokumente të falsifikuara. Kjo është një çështje shumë serioze që duhet të shqyrtohet dhe të ndriçohet në tërësi dhe të gjinden ata që qëndrojnë prapa gjithë kësaj, duke kërkuar edhe llogari prej tyre.

 

 

MINISTRI I MBROJTJES, AZEM SYLA NUK E VIZITOI ASNJËHERË SELINË E KOMANDËS SË OPERACIONIT “SHIGJETA” NË KUKËS!

Pashtriku: Është e vërtetë se, dokumentet e falsifikuar prodhojnë një histori të shtrembëruar, gjë që nuk duhet lejuar të ndodhë një gjë e tillë. Për t’a thelluar edhe më shumë hendekun e pasaktësive lidhur me këta urdhëra, mund ta shërfaq edhe një argument tjetër historik, ndonëse në një mënyrë e thash në pikën e dytë të pasaktësive të renditur më sipër.

Bazuar në kronologjinë e ngjarjeve, që kanë rrjedhur pas shpalljes së mobilizimit të përgjithshëm nga SHP i UҪK-së (më 31 mars 1999), këta urdhëra nuk i përgjigjen realitetit, (dhe si të tilla janë të falsifikuar) edhe për një fakt tjetër substancial. Dihet mirëfilli se, Ideja për operacionin “Shigjeta” dhe njëkohësisht përpilimi i planit të këtij operacioni (të cilit poashtu del se i është i falsifikuar data e hartimit) ka lindur dhe është realizuar nga SHP i UҪK-së në mesin e prillit 1999, në malet e Jezercit në Kosovë. Prandaj janë absurde emërimet e Azem Sylës, qysh më datën 1 prill 1999, në kohën kur ende nuk është biseduar për planizimin e operacionit “Shigjeta” në Pashtrik, dhe edhe për faktin tjetër se, më 1 prill 1999, Azem Syla akoma nuk ishte ministër i mbrojtjes, më 2 prill ai emërohet në këtë pozitë!

Sidoqoftë, Azem Syla më 5 maj 1999 kur u themelua Shtabi i Operacionit “Shigjeta” në krye me kolonel Bislim Zyrapin, ishte ministër i mbrojtjes i QPK-së.

Tani shtrohet pyetja:

– a mori pjesë ministri i mbrojtjes, Azem Syla në mbledhjen themeluese të Shtabit – komandës të Operacionit “Shigjeta” më 5 maj 1999 në Kukës, dhe sa herë e kishte vizituar këtë komandë, gjatë periudhës së përgatitjeve për operacionin “Shigjeta”?

Agim Sylejmani: Gjatë tërë kohës sa kam shërbyer në Operativën e Komandës së Operacioneve me seli në Kukës, siç e thash në një përgjigje të mësipërme, aty ka ardhur njëherë vetëm Fatmir Limaj, më 17 maj 1999, në cilësinë e zëvendësministrit të mbrojtjes. Ai nuk ka qëndruar gjatë. I është raportuar gojarisht për punën e bërë deri atëherë dhe pas një qëndrimi të shkurtër ai është larguar. Ndërsa ministri i mbrojtjes, Azem Syla, gjatë asaj kohe nuk ka qenë asnjëherë në Operativën e Komandës së Operacioneve, edhe pse disa herë e kanë paralajmëruar ardhjen e tij, siç ishte paralajmërimi se ai do të vinte më 11 maj 1999, por ka rezultuar të mos vinte…!!!

 

SHERADIN BERISHA: OPERATIVA E SHTABIT TË OPERACIONIT “SHIGJETA” – MAJ – QERSHOR 1999 (BASHKËBISEDIM ME VEPRIMTARIN AGIM SYLEJMANI) (Pjesa II)

Pashtriku.org, 7 mars 2017: “Divizioni i Kukësit dhe gjeneral Kudusi Lama ishin bartësit kryesor të luftës që zhvillohej në gjithë atë front të gjerë, aq sa ishte edhe vija kufitare Shqipëri-Kosovë… Pra, Divizioni i Kukësit ka dhënë një ndihmë të paimagjinuar në mjete luftarake, duke e pasë parasysh edhe një fakt tjetër, se pas thyerjes së kufirit lufta sabotohej jo vetëm nga kundërshtarët e luftës në Kosovë, por filloi të sabotohej tmerrësisht edhe nga vetë ata që drejtonin luftën nga hotelet e Tiranës, të cilët bllokuan mjetet financiare duke e lënë UÇK-në pa mbulesë të mjaftueshme, si në armatim, ashtu edhe në municione. Dhe, pikërisht në këtë situatë të krijuar Divizioni i Kukësit me udhër të gjeneral Kudusi Lama hapi depotë e armatimit të luftës, duke furnizuar repartet e UÇK-së me mjete të sofistikuara…” – kështu deklaron veprimtari Agim Sylejmani në pjesën e fundit të bashkëbisedimit.

DETYRAT THEMELORE TË SHTABIT TË OPERACIONIT “SHIGJETA”

Pashtriku: Të flasim pak për çështjet operative të shtabit. Në një dokument arkivor me titull: “Struktura organizative e operacionit ‘Shigjeta'”, figuron edhe emri juaj si shef i administratës. A mund t’i kujtoni në mënyrë të përmbledhur, punët themelore operative të kësaj strukture komanduese, të kryer gjatë përgatitjeve për operacionin “Shigjeta”?

Agim Sylejmani: Operativa e Komandës së Operacioneve e ngritur shpejt dhe e vënë në punë në një afat të paimagjinueshëm për kushtet normale, fillimisht u mor me:

– krijimin e hartave të terrenit të luftës,

– krijimin e ditarëve të luftës,

– vënien e kontaktit të rregullt telefonik me të gjitha Zonat Operative të UÇK-së në Kosovë, duke mbledhur të dhënat lidhur me lëvizjet e ushtrisë, policisë dhe njësiteve paramilitare serbe,

– dislokimin e armatimit të tyre,

– përcaktimin e koordinatave të sakta të këtyre armëve etj.

Gramoz Kelmendi punonte në krijimin e hartës topografike të luftës, duke e ndihmuar kështu kolonel Spiro Butkën. I lejoj vetes të them se ai aq shpejt e përvetësoi këtë “zanat” sa edhe mund të matej me vet kolonelin.

Pas dhjetë ditë pune intenzive, të thuash 24 orë në ditë, me pak ndërrime të kohë pas kohëshme, sa për të vënë ndonjë sy gjumë, kolonelët dhe Gramozi përfunduan me hartën topografike dhe përcaktimin e koordinatave në terren, punë e cila u vlerësua jashtëzakonisht shumë nga përfaqësuesit e NATO-s. Ata kërkuan që hartën ta dërgonin në Bruksel si dhe në Vashington. Kështuqë kolonel Spiro Butka dhe Gramoz Kelmendi bënë të pamundurën duke e kopjuar në letër të madhe prej pausi disa metërshe gjithë hartën që ishte krijuar në Operativë. Me këtë u dëshmonim aleatëve se në krye të luftimeve gjendeshin ushtarakë të aftë dhe me përvojë.

Këto ishin si të thuash punët themeltare për realizimin e operacioneve luftarake jo vetëm në një pikë fronti, siç ishte ai i Koshares, por tani përgatitej mësymja e përgjithshme për çlirimin e Kosovës edhe përmes Pashtrikut. Për këtë front kaq të gjerë nuk flitet e nuk shkruhet sa duhet, për të mos thënë se kjo edhe minimizohet jo pa qëllim. Duhet ta kemi parasysh se forcat e UÇK-së në një numër shumë më të paktë se sa numri i madh i koncentruar i forcave të armatosura dhe paramilitare serbe me njësitë elite të artilerisë serbe, qëndronte ballë përballë tyre të gatshme për veprim dhe flijim. Në kufirin me Shqipërinë, Serbia kishte dislokuar mijëra ushtarë të armatosur me armët më moderne të kohës, përballë një ushtrie të ngritur mbi baza vullnetare, por tejet të motivuar për të luftuar për atdheun e tyre, me një moral të lartë, që shumë ushtri do ia kishin lakmi, të gatshëm të derdhnin gjakun për lirinë e atdheut pa llogaritur fare jetën e tyre.

 

 

Një pjesë e Operativës, Spiro Butka, Gramoz Kelmendi, Flora Krasniqi dhe ulur Agron Haradinaj

QENDRAT STËRVITORE TË UҪK-së NË VERI TË SHQIPËRISË

Pashtriku: Theksuat raportin e forcave të armatosura midis UÇK-së dhe forcave serbe që ishin dislokuar përgjatë kufirit me Shqipërinë. Në sa qendra stërvitore ushtronin vullnetarët e UҪK-së (gjatë muajit maj) dhe cili ishte numri i përgjithshëm i tyre që stërviteshin aty, për t’u përballur me forcat e dislokuara serbe në kufi, gjatë operacionit “Shigjeta” në Pashtrik?

Agim Sylejmani: Në veri të Shqipërisë ishin të ngritura shumë stërvitore të UÇK-së, baza të vërteta ushtarake, me njësi të rregullta dhe të armatosura, të gatshme të hidhen në veprime luftarake kurdo që do kërkohej prej tyre. Stërvitore të mëdha ishin ato në Helshan, Kalimash, Burrel, Feken, Vlahnë, Cahan, Fushë Dukagjin, Papaj, etj. Por kishte edhe në mbrendi të Shqipërisë, si në Rogozhinë, Durrës, etj.

DITARËT E LUFTËS

Pashtriku: Agim, më lartë evidentuat edhe punët themelore që kishte kryer Komanda e Operativës nën drejtimin e Bislim Zyrapit. E ti si shef i administratës, me çfarë punë merreshe konkretisht gjatë kësaj kohe?

Agim Sylejmani: Unë merresha me krijimin e dokumentaconit të Operativës së Komandës së operacioneve. Hartoja raporte për gjendjen e forcave serbe dhe koordinatat e tyre, koordinata të cilat i përcaktonin kolonelët, sidomos Gramozi. Këto pastaj dërgoheshin nga Agroni tek njësia ndërlidhëse e NATO-s në Kukës, e cila pastaj këto koordinata të caqeve të pozicioneve të forcave serbe ua dërgonte pilotëve luftarakë të NATO-s që kryenin veprime luftarake nga ajri. Pos kësaj unë ndihmoja edhe në krijimin e Ditarëve të luftës, me të cilët merreshin kolonelët: Spiro Butka dhe Arqile Mandro.

Pashtriku: Çfarë përmbanin konkretisht ditarët e luftës?

Agim Sylejmani: Ditarët e luftës bëheshin sipas specifikës dhe gjinisë përkatëse ushtarake.

– “Ditar i veprimeve luftarake”,

– “Libër i njoftimeve operative”,

– “Dosja e…”, etj. etj.

Kishte ditarë që mbanin shënime mbi aktivitetet e forcave serbe, mbi lëvizjet e tyre, lloji i armatimeve dhe sasia, etj. Në ditarë shënoheshin lokacionet e pozicioneve armike, lloji i armatimeve të tyre dhe mundësitë vepruese. Në ditarë të tjerë shënoheshin të dhënat ushatarke të UÇK-së dhe veprimeve luftarake operative. Me një fjalë, aty janë të shënuara të gjitha veprimet luftarake të operacioneve goditëse të operacionit “Shigjeta”.

 

 

Duke punuar në ditarët e luftës

Pashtriku: Këto ishin ditarët me të dhëna operative që kryheshin kolektivisht. Personalisht a ke mbajtur ditarë gjatë luftës, nëse po, a mund t’i veçoni 2-3 ngjarje më të rëndësishme?

Agim Sylejmani: Më 28 prill 1999, pos tjersh në ditarin tim kisha shënuar:

“Nga Vlahna udhëtuam për Krumë e pastaj për në Cahan. Rrugës mezi u ngjitëm në të përpjetën. Reparti në Cahan ishte shumë i rregulluar dhe me disiplinë të mirë. Kishin edhe topa e gulinova. Bënë edhe një alarm për të parë gatishmërinë e ushtarëve. Për një kohë shumë të shkurtër të gjithë ishin në vendet e veta të parapara. Shabani (Shaban Musliu) ndihmoi eprorin që ishte në Cahan si në çështje teorike ashtu edhe në ato praktike, duke e mësuar se si duhej sjellur në raste të posaqme, si në rast sulmi artilerik, ajror, të këmbësorisë….”

Më 29 prill 1999, në stërvitoren e UÇK-së në Helshan, pos tjerash kam shënuar:

“Sot erdhën gazetari dhe kameramani i televizionit belg RTL. Shabani (Shaban Musliu) më tha të jap unë intervistën. Përkthente vetë Shabani…..

Pasdreke filluan të vinin kamionët me paisje për ushtarët. Pra, sonte do të udhëtojë një kontigjent ushtarësh për në front. Athua sa?

U bë rreshtimi i ushtarëve me një megafon, të cilin e solli Maliqi (kolonel Maliq Doçi). Do të udhëtonin për në front rreth 200 veta. Pastaj erdhi edhe armatimi, i cili ishte shumë i vjetëruar dhe i ndryshkur. Kishte vetëm pushkë dhe automatikë, si dhe disa pushkëmitraloza. Maliqi më dha listat për evidencimin e ushtarëve dhe armëve që do t’u jepej.

Manifestimi me këtë rast ishte shumë madhështore, e papërshkrueshme. Përshëndeti edhe “Plaku” (komandant Xheladin Gashi). Maliqi mbajti një fjalim të zjarrtë, që ndezi zemrat e ushtarëve. Edhe kodrat ushtuan nga brohoritjet dhe thirrjet e ushtarëve. Luljeta (Luljeta Sulejmani) këndoi, ndërsa Shkodra Aqifi (Shkodrane Dardhishta) recitoi dhe çuan peshë zemrat e ushtarëve. Me këtë grup shkuan edhe këto dy vajzat, e edhe Bekimi (Bekim Zylfiu), të cilit ia dhash një pushkëmitraloz.

Automatikun e fundit e ndala për vete.”

 

 

Fletë ditari personal të luftës.

 

 

Shkodra Aqifi (Shkodrane Dardhishta) mew megafon.

 

Këto i kisha shkruar më 29 prill, ditën kur u nisën për në frontin e Koshares 209 ushtarë, të armatosur dobët dhe me armatim të vjetëruar, por me zemrat plot atdhedashuri dhe të gatshëm të vdisnin për komb e atdhe. Ishte kjo kohë kur akoma nuk merrnim drejtpërdrejt armatimin e luftës nga ushtria shqiptare. Për nevoja të ngutshme ishim të shtrënguar të kërkonim armë nga bashkëkombasit tanë, fshatarët nëpër fshatra në veri të Shqipërisë. Kjo kohë konsiston edhe me sabotimin e hapur edhe të atyre që ishin të thirrur për luftën, por që qëndronin nëpër hotelet e Tiranës dhe shetisnin me xhipa të shtrenjtë dhe me kravata.

Një javë më vonë, në shënime të ndryshme gjatë kohës së luftës, shkruajta edhe për portretin e vajzës gjashtëmbëdhjetë vjeçare nga Kumanova, Shkodranes, e cila rezultoi se ishta e bija e një shoku tim të hershëm. Në këtë skicë portret për Shkodranen paraqita më gjerësisht edhe atmosferën e krijuar më 29 prill 1999 kur ato bashkë me njësitin special u nisën për në frontin e Koshares. Por, për shkak të vendit të kufizuar po e lë që së bashku me shënimet e tjera të ditarit tim t’i përmbledh në një libër të veçantë.

NDIHMA E PAKURSYER LOGJISTIKE E GJENERAL KUDUSI LAMES NË OPERACIONIN “SHIGJETA” DHE KOMANDANTËT E UҪK-së QË E SABOTONIN LUFTËN NGA HOTELET E TIRANËS!

Pashtriku: Dihet mirëfilli se pjesa veriore e Shqipërisë, gjegjësisht zona kufitare ku ishin ngritur qendrat stërvitore të UҪK-së dhe bëheshin përgatitjet për frontin e Koshares dhe të Pashtrikut në kuadër të operacionit “Shigjeta”, ishte nën përgjegjësinë ushtarake të Divizionit të Kukësit në krye me Gjeneral Kudusi Lama. A mund të na thoni konkretisht, cili ishte roli i Gjeneral Kudusi Lamës me Divizionin e Kukësit, në përgatitjen logjistike për Operacionin “Shigjeta”?

Agim Sylejmani: Divizioni i Kukësit dhe gjeneral Kudusi Lama ishin bartësit kryesor të luftës që zhvillohej në gjithë atë front të gjerë, aq sa ishte edhe vija kufitare Shqipëri-Kosovë. Ne kishim djem e vajza të gatshëm të jepnin edhe jetën e tyre për lirinë e Kosovës, por pa Divizionin e Kukësit, e sidomos të vetë gjeneral Kudusi Lama dhe gjithë stafit të tij ushtarak, as që mund të imagjinohet lufta e UÇK-së në kufi me Kosovën, ku ishin të përqëndruara njësitë elite artilerike e tankiste të ushtrisë serbe të shoqëruara nga njësitë paramilitare serbe dhe mercenare ruse. Kundër këtyre forcave të mëdha në numër dhe të paisura me armët më moderne të kohës nuk mjaftonte vetëm vullneti për të luftuar, por duheshin edhe mjetet përkatëse për të përballuar armikun shumëfish më të madh në numër dhe të paisur.

 

 

Me Babushin – gjeneral Kudusi Lama, gjatë promovimit të librit të tij në Bern.

Pra, Divizioni i Kukësit ka dhënë një ndihmë të paimagjinuar në mjete luftarake, duke e pasë parasysh edhe një fakt tjetër, se pas thyerjes së kufirit lufta sabotohej jo vetëm nga kundërshtarët e luftës në Kosovë, por filloi të sabotohej tmerrësisht edhe nga vetë ata që drejtonin luftën nga hotelet e Tiranës, të cilët bllokuan mjetet financiare duke e lënë UÇK-në pa mbulesë të mjaftueshme, si në armatim, ashtu edhe në municione. Dhe, pikërisht në këtë situatë të krijuar Divizioni i Kukësit me udhër të gjeneral Kudusi Lama hapi depotë e armatimit të luftës, duke furnizuar repartet e UÇK-së me mjete të sofistikuara.

UÇK-ja kishte logjistikën e vet, por kjo logjistikë nuk do të mund të funksiononte siç e theksova më lartë pa ndihmën dhe përkrahjen e drejtpërdrejtë të gjeneral Kudusi Lames dhe ushtarakëve të tjerë shqiptarë të cilët ishin vënë në shërbim të luftës për çlirimin e Kosovës. Realisht që nga fillimi i majit 1999 e deri në përfundim të veprimeve luftarake, gati e gjithë logjistika është bërë me mjete luftarake nga ushtria shqiptare. Këtu vlen të theksohet, se, ta zëmë, në pikën stërvitore të UÇK-së në Helshan, ku ishin të koncentruar forca të shumta ushtarake të UÇK-së, nuk kishim asnjë mjet qarkullues, as luftarak, por as edhe një autoambulancë të vetme. Çdo gjë bëhej nga oficerët shqiptarë dhe me mjete ushtarake të ushtrisë shqiptare. Dhe me këtë logjistikë tani UÇK-ja mund ta luftonte më lehtë fallangën serbe dhe të fillonte mësymjen e përgjithshme për çlirimin e Kosovës.

Lidhur me gjeneral Kudusi Lama dhe Divizionin e ushtrisë shqiptare në Kukës nuk flitet shumë, të mos them se nuk flitet e nuk shkruhet fare. Por historia do ta thotë fjalën e saj duke i dhënë vendin e merituar edhe gjeneralit Kudusi Lama, të cilin ne me ëndje e thërrisnim dhe akoma e thërrasim “babushi”, si dhe Divizionit të Kukësit me gjithë stafin ushtarak që ishte vënë në shërbim të luftës çlirimtare të Kosovës.

Pashtriku: Agim, më lartë nënvizuat sabotimin e luftës dhe bllokimin e mjeteve financiare për UҪK-në prej atyre që e drejtonin luftën nga hotelet e Tiranës. Theksuat si vijon (po citoi): “…pas thyerjes së kufirit lufta sabotohej jo vetëm nga kundërshtarët e luftës në Kosovë, por filloi të sabotohej tmerrësisht edhe nga vetë ata që drejtonin luftën nga hotelet e Tiranës, të cilët bllokuan mjetet financiare duke e lënë UÇK-në pa mbulesë të mjaftueshme, si në armatim, ashtu edhe në municione.” E dimë mirëfilli se anëtari i SHP të UҪK-së, Xhavit Haliti – Zeka, qëndronte në Tiranë dhe ai ishte përgjegjësi kryesor për logjistikë, ndonëse në Tiranë vepronte edhe një zyrë e Fondit “Vendlindja Thërret”, e cila grumbullonte mjete financiare për UҪK-në.

Në këtë rast e keni fjalë për Xh.Halitin me bashkëpunëtorët e tij, të cilët banonin në hotelet e Tiranës apo për dikë tjetër?

Agim Sylejmani: Po, pikërisht është fjala për Xhavit Halitin, sepse ai ishte përgjegjësi kryesor i logjistikës. Mjetet financiare për UҪK-në mbeteshin në Tiranë, tek ata që bredhnin rrugëve me xhipa të shtrenjtë dhe me telefona satelitorë. Të bëjë vetëm një krahasim. Qendra e madhe e stërvitjes në Helshan nuk kishte asnjë mjet qarkullimi, as telefon satelitor. Fillimisht ushtarët në Helshan kishin edhe racionet e kufizuara dhe shumë të dobëta të ushqimit. Nuk kishin as banjo për t’u pastruar, etj, etj. Nga gjithë ai repart, në Helshan kishte fare pak ushtarë të armatosur, dhe ata e kishin blerë armatimin e tyre personalisht. Kur na vinte “armatimi”, ishte kryesisht i vjetëruar dhe i ndryshkur. Po të mos ishte sabotimi, do të kishim një gjendje më të mirë. Të paktën po të na vinin mjetet nga Fondi “Vendlindja Thërret” do t’i kishim pasur kushtet krejtësisht tjera. Rastin që e përmenda me herët, kur i dërguam 209 ushtarë në frontin e Koshares, është për të vënë kujën, sepse nuk na vinte armatimi e as municioni. Kemi qenë të shtrënguar të mbledhim armatimin e fshatarëve, armatim i ndryshkur dhe shumë i vjetëruar. Megjithatë morali i lartë i ushtarëve nuk mund të përshkruhet.

 

 

Cahan, maj 1999: Agim Sylejmani me Rifat Sylejmanin dhe Agron Haradinajn.

 

KËRKESAT E SHTABIT, DREJTUAR GJENERAL KUDUSI LAMES PËR NEVOJAT LOGJISTIKE TË UÇK-së

Pashtriku: Meqë Divizioni i Kukësit ka dhënë një ndihmesë të çmuar në këtë drejtim, gjatë kësaj kohe (maj – 10 qershor 1999), a keni evidentuar ndonjë kërkesë të Shtabit tuaj, drejtuar gjeneral Kudusi Lames për nevojat logjistike të UÇK-së, të cilat u përdorën në Operacionin “Shigjeta”?

Agim Sylejmani: Të gjitha këto mjete luftarake dhe teknike i merrnim në bazë të kërkesës paraprake me shkrim që ia dërgonim Komandës së Divizionit të Kukësit. Mbaj mend kur si administrator i Operativës m’u kërkua të përpiloja kërkesën e parë me shkrim për mjete të ndryshme luftarake, të cilën fillimisht ma diktuan që të shënoja në fletoren time e pastaj ta daktilografoja në kompjuter.

Kërkesa fillonte kështu:

Qeveria e Përkohëshme e Kosovës

Ministria e Mbrojtjes

UÇK

Nr. i Protokollit XY, datë: NN

Kërkesë për mjete ushtarake

I dedikohet Komandës së Divizionit të Kukësit

1. Helmeta 2000 copë

2. Maska kundër gazrave 2000 copë

3. Paketë individuale (personale) 4000 copë

4. Lopata 1000 copë

5. Komplete të ndihmës së parë 20 copë

Për Shtabin e Përgjithshëm të UÇK-së

Kolonel Bislim Zyrapi

Me një fjalë, nga Divizioni i Kukësit ne kemi kërkuar dhe kemi marrë në dorëzim çdo lloj mjeti ushtarak dhe luftarak për nevojat e Operacionit “Shigjeta”. Kemi kërkuar dhe kemi marrë edhe goma për traktorët dhe kamionët me të cilët transportonim armatimin dhe municionin që na i jepte ushtria shqiptare, për të mos përmendur të gjithë materialin ushtarak e luftarak që na i dha ushtria e Shqipërisë nënë, konkretisht Divizioni i Kukësit nën komandën e gjeneral Kudusi Lama.

KONTRIBUTI I ҪMUESHËM I USHTARAKËVE NË PENSION

Pashtriku: Agim, shpesh në opinionin tonë janë shpërfaqur mendime të tilla, se shteti shqiptarë nuk ka dhënë ndihmën e duhur në luftën për çlirimin e Kosovës, ndërsa ju argumentoni të kundërtën! Në këtë kuadër, përveç Divizionit të Kukësit, në krye me gjeneral Kudusi Lama, i cili ishte vënë plotësisht në shërbim të luftës, a kontribuan në këtë drejtim edhe oficerët shqiptarë që kishin dalur prej kohësh në pension, si p.sh. Veli Llakaj e të tjerë?

Agim Sylejmani: Pos Divizionit të Kukësit nën komandën e gjeneral Kudusi Lama, kontribut të çmueshëm kanë dhënë edhe shumë ushtarakë të ushtrisë shqiptare, të cilët ishin të pensionuar, pjesa më e madhe e të cilëve të pensionuar para kohe. Pikërisht gjeneral Veli Llakaj, ish shef i Shtabit të Ushtrisë Popullore të RPS të Shqipërisë, me disa ushtarakë të tjerë shqiptarë, kanë qenë konsulentët më të rëndësishëm ushtarakë, të cilët njihnin mirë artin ushtarak të luftës. Emri i gjeneral Veli Llakaj lidhet ngusht me të tri luftërat në hapësirat shqiptare nën ish Jugosllavi, ku ai dha një ndihmë dhe kontribut të çmueshëm. Historia do ta thotë fjalën e vet edhe për këtë ndihmesë. Jo rastësisht, pikërisht në prill të vitit 1999 gjeneral Veli Llakaj vendosi ta bënte publike planin e hartuar për çlirimin e Kosovës, të koduar “Shpërthimi”, plan i cili qe hartuar dhe vënë në gatishmëri për zbatim nga komandanti i Përgjithshëm i Ushtrisë Shqiptare Enver Hoxha, plan për të cilin kishin shkruar dhe po shkruajnë shumë media botërore.

 

 

Me gjeneral Veli Llakajn

 

FILLIMI DHE PËRFUNDIMI I OPERACIONIT “SHIGJETA”

Pashtriku: Agim, tashmë kemi arritur te pika kulmore e ngjarjes historike – fillimi i operacionit “Shigjeta. Siç dihet sulmi i parë i operacionit “Shigjeta” në Pashtrik, ka nisur në mëngjesin e 26 majit 1999. A të kujtohet saktësisht kur dhe kush e mori këtë vendim në Shtabin e Operacionit, për të nisur mësymjen frontale pikërisht me këtë datë?

Agim Sylejmani: Lidhur me vendimin për mësymjen më 26 maj 1999 jam njoftuar dy ditë më parë, dhe se kjo çështje ishte mbajtur në një fshehtësi shumë të madhe. Nuk ishin të njoftuar as aleatët, as NATO-ja e as SHBA-të. Këtë e them me kompetencë, sepse më 26 maj erdhi me urgjencë në Operativë përfaqësuesi amerikan, Xhoshua (nuk e di se si shkruhet tamam për tamam), dhe i cili kërkoi informacion lidhur me veprimet luftarake në katër pika të reja të frontit dhe pse ishin ndërmarrë veprime me vijë veprimi kaq të gjerë pa u njoftuar aleatët. Lidhur me këto veprime luftarake zakonisht flitet vetëm për luftimet në Gorozhup, duke lënë anash ta zëmë betejën tek Lugu i Zi e në vende tjera të fronit, ku forcat e UÇK-së luftuan për javë të tëra me njësitet elite të artilerisë serbe, duke arritur të paralizonin forcat e kësaj elite ushtarake.

 

 

Pashtriku: Janë publikuar disa shifra për numrin e përgjithshëm të ushtarëve që u përfshinë në luftime. Si shef i administratës, kishit shifra të sakta për numrin ushtarëve të UҪK-së që morën pjesë në frontin e Operacionit “Shigjeta”?

Agim Sylejmani: Lidhur me numrin e ushtarëve të UÇK-së që morën pjesë drejtpërdrejt në veprime luftarake përafërsisht tanimë po dihet, sepse eprorët e këtyre njësiteve kanë të hartuara listat e ushtarëve të tyre dhe këto janë të publikuara. Por, në veri të Shqipërisë numri i ushtarëve të uniformuar e të sistemuar nëpër reparte e njësi të UÇK-së nëpër stërvitore ishte shumë më i madh. Ata ushtarë ishin të gatshëm të hidheshin në veprime luftarake në çdo kohë që kërkohej prej tyre. Bile ishin të padurueshëm, nuk u pritej të hidheshin në front. Në Helshan, Burrel, Cahan, Kalimash, etj., kishte disa mijëra ushtarë. Pra, ushtarë të uniformuar kishte shumë më tepër se sa numri i atyre që ishin hedhur në veprime luftarake.

 

 

Pika e rekrutimit në Kukës – maj 1999

 

Pashtriku: Kush ua kumtoi lajmin për përfundimin e veprimeve luftarake në Pashtrik?

Agim Sylejmani: Në mbrëmjen e 9 qershorit jemi njoftuar se është përfunduar një marrëveshje në mes të përfaqësuesve të NATO-s dhe të ushtrisë jugosllave – serbe në Kumanovë dhe se më 12 qershor do të pushojnë veprimet luftarake. Këtë na e komunikoi shefi i Operativës së Komandës së Operacioneve, kolonel Bislim Zyrapi.

DETYRAT E ANËTARËVE TË SHTABIT TË OPERACIONIT “SHIGJETA” – PAS PËRFUNDIMIT TË LUFTËS

Pashtriku: Pas përfundimit të luftës, në cilat institucione u sistemuan anëtarët e Shtabit të operacionit “Shigjeta”?

Agim Sylejmani: Fillimisht anëtarëve të Operativës nuk na u lejua të futemi në Kosovë. Unë për vete e pata humbur durimin dhe jam futur në Kosovë më 19 qershor 1999 së bashku me Shaban Musliun. Me Shabanin fillimisht jemi takuar në Kukës me Bardhyl Mahmutin, Sylejman Selimin, Ragip Shalën, etj.,dhe bashkë me ta jemi futur në Kosovë. Fillimisht jemi ndalur në Skënderaj, ku edhe e kemi kaluar natën. Të nesërmen kemi shkuar deri në Shtabin e Zonës Operative të Drenicës, ku u takuam me anëtarët e saj dhe Sami Lushtakun. Me Sami Lushtakun dhe anëtarë të tjerë të Shtabit kemi shkuar në Prekaz për të vizituar lagjen e Jasharajve dhe bëmë homazhe tek varrezat e të rënëve në epopenë e lavdishme të UÇK-së, në epopenë e Jasharajve, epope e cila u bë gurë themeltar për lirinë e Kosovës.

Sa i përket sistemimit të pjesëtarëve të Operativës, Bislim Zyrapi ishte dërguar në departamentin e sigurisë së asaj kohe, Emergjencë, ndërsa Spiro Butka dhe Arqile Mandro u sistemuan në Shtabin e Përgjithshëm të UÇK-së në Prishtinë. Unë nuk u ndala në Prishtinë, ndoshta për shkak të rebelizmit, bashkë me Shaban Musliun vazhduam për në Gjilan, tek Shtabi i Zonës Operative të Karadakut. Pas dy ditësh në Gjilan erdhi njësiti “Karadaku”, i ngritur në stërvitoren e UÇK-së në Kalimash. Nga takimi me ta unë kam vazhduar pastaj së bashku me këta djemë për në Novobërdë, (tani Artanë), pastaj për në Kamenicë (tani Dardanë), ku në mënyrë të organizuar dhe të koordinuar kemi filluar të marrim objektet shoqërore, siç u thoshim atëherë. Fillimisht na duhej t’i pastronim nga mjetet shpërthyese, deminimin e tyre. Merre me mend edhe në çerdhen e fëmijëve në Kamenicë, ta zëmë, kishte pasë aq shumë mina nga më të voglat deri te një 10 kilëshe. Duke bërë deminimin e objekteve dhe lokaliteteve krijuam një ambient të sigurtë për banorët e atyre vendeve.

 

 

Kukës, 9 qershor 1999: pas njoftimit se në Kumanovë është bërë marrëveshja për ndërprejen e veprimeve luftarake. Agim Sylejmani, Spiro Butka, Bislim Zyrapi, Rafet (?), Alsh Shala dhe Mark Shala.

 

DEMOBILIZIMI NGA RADHËT E UҪK-së

Pashtriku: Pas këtij aktiviteti të dobishëm për sigurinë e popullatës, cili ishte hapi tjetër i radhës?

Agim Sylejmani: Më 13 gusht 1999, pasi fillova të vërejë veprimet e disa abuzuesve me emrin e UÇK-së, dhe duke e parë se nuk janë arritur premisat e aspiruara të luftës, kërkova demobilizimin tim. Kështuqë nga kjo ditë nuk isha më pjesë e UÇK-së dhe as TMK-së së më vonshme ose FSK-së së sotme.

 

 

TË PËRJETËSOHET HISTORIA E LAVDISHME E UҪK-së

Pashtriku: Ҫka mund të thoni për fund të kësaj bisede, keni ndonjë porosi?

Agim Sylejmani: Çfarë të të them i nderuar Sheradin! Në kufirin shqiptaro-shqiptar është zhvilluar një luftë e vërtetë, e ashpër dhe e pabarabartë, e cila ka zgjatur më shumë se dy muaj, luftë të cilën e njohim me emrin Beteja e Koshares. Në këtë luftë kanë rënë me qindra dëshmorë të Kombit. Pjesa dërmuese e kësaj pjese të UÇK-së që kishte hapur një front të tërë dhe aq të gjerë të luftës me Serbinë, sa ishte edhe vetë vija kufitare në atë kohë, kishin ardhur nga të gjitha anët e globit tokësor. Më së paku kishte nga radhët e refugjatëve të luftës, ku nga 830’000 refugjatë në Shqipëri në radhët e UÇK-së ishin rreshtuar vetëm disa qindra prej tyre. Ndërsa nga vendet perëndimore thirrjes së mobilizimit i ishin përgjigjur me mijëra bashkatdhetarë. Pastaj, në Kosovë është bërë një luftë gati dyvjeçare, me rreth 15’000 të vrarë, mijëra të tjerë të plagosur dhe me mbi 20’000 femra të dhunuara, duke mos harruar edhe shkatërrimin e rreth 60 % të objekteve të banimit. Kjo luftë ishte e drejtë dhe më se legjitime. Edhe pranë kësaj, tash e 18 vite që ka mbaruar lufta, pushtetet aktuale që e qeverisën Kosovën që nga 12 qershori 1999 e deri më sot, nuk morën as mundin e as iniciativën që këtë luftë ta përjetësojnë edhe në filma artistikë dhe në libra shkencorë. Derisa Serbia për luftën në Kosovë ka bërë me dhjetëra filma artistikë e qindra filma dokumentarë, kanë shkruar me qindra libra për këtë luftë. Millosheviqit i ngrihen përmendore gjithandej nëpër Serbi, ndërsa ta zëmë kryelegjendarit Adem Jashari nuk i japin vend në Prishtinë as sa për një bust të vogël sa grushti. Duke treguar këtë moskujdes dhe indiferencë ndaj vlerave më të shenjta e të mirëfillta të luftës dhe aspiratave çlirimtare të kësaj lufte, ata dëshmojnë se janë të gatshëm që edhe këtë faqe nga më të lavdishmet e historisë sonë në hapësirat shqiptare jashtë trungut amë Shqipërisë, ta shlyejnë dhe ta njollosin. Sot arrestohen dhe dënohen prijësit e kësaj lufte në emër të luftës. Kjo gjë dhemb deri në palcë. Nëse dikush ka abuzuar gjatë luftës, ka përfituar mjete materiale, apo ka keqpërdorur pozitën pas luftës, duke vjedhur e plaçkitur prona shtetërore, atëherë le të arrestohen dhe të dënohen si kryes të veprave penale si individë, pa e implikuar dhe njollosur UÇK-në dhe luftën e saj të drejtë.

 

 

Shfrytëzoj rastin t’u bëj thirrje krijuesve, artistëve, regjisorëve, skenaristëve, e sidomos shkrimtarëve, të merren me krijimtari letrare e artistike për këtë periudhë të lavdishme që t’ua lëmë trashëgim kujtesën e historisë gjeneratave që do vinë. E ardhmja jonë është e sigurtë dhe e garantuar nëse neve si komb nuk na kaplon harresa historike. Aspiratat shekullore e edhe të UÇK-së dhe luftës së saj të drejtë nuk janë realizuar as për së afërmi, por janë një hap drejt aspiratës shekullore, bashkimit tonë kombëtar, i cili as që ka alternativë tjetër. Vetëm si Shqipëri e bashkuar mund të garantohet qetësia jo vetëm në Ballkan, por edhe më gjerë. Çështja shqiptare është një çështje që kërkon zgjidhje. E ky është pikërisht bashkimi kombëtar i shqiptarëve dhe trojeve të tyre në një shtet të vetëm dhe unik – Shqipëri e Bashkuar!.

Pashtriku: Të faleminderoj për bashkëbisedimin!

 

ALEKSANDËR MOISIU POHON ORIGJINËN E TIJ MIRDITORE

Nga Prof. Preng Cub Lleshi

 Aleksandër Moisiu

 

Rreth një gjysmëshekulli më parë, në vitin 1954 e 1955, diku qe shkruar se artisti me famë botërore, Aleksandër Moisiu, ishte me origjinë mirditore. Por, çuditërisht, ato rrjeshta që e pohonin këtë të vërtetë sikur “humbën”, ndaj edhe në një monografi luksoze kushtuar kësaj figure të madhe të artit shqiptar dhe atij botëror, botuar më 1976, kjo e vërtetë nuk u përmend.

    Por e vërteta “zhytet e mbytet, po kurrë nuk humb”, thonë mirditorët. Dhe u desh të vinte viti 1996, kur poeti dhe studiuesi kosovar – Agim Vinca, ta shpaloste të vërtetën në gazetën “Drita” në shkrimin “Moisiu i panjohur”, kushtuar kësaj figure të ndritur.

    Në këtë shkrim, duke folur rreth vizitës së Aleksandër Moisiut në Beograd më 1932, poeti sjell me të vërtetë të dhëna të panjohura rreth jetës së artistit të madh. Duke folur për shfaqjet që jepte ky artist në vijim të një turneu në vendet e Ballkanit, si në Beograd, Athinë, Stamboll e Bukuresht, poeti Agim Vinca jep “disa të dhëna dhe detaje lidhur me ardhjen dhe shfaqjen e A, Moisiut në Beograd në vitin 1932, të cilat kanë mbetur të panjohura për publikun shqiptar edhe sot e kësaj dite, pra pas më se 60 vjetësh”. 2)

    Një ndër këto “të dhëna” është edhe pohimi, me gojën e tij, i origjinës së artistit me famë botërore, gjatë një interviste të atyre ditëve, botuar në revistën e Beogradit “Pozeriste. Nedelni ilustrovani asopis”. (Teatri. Revistë e përjavshme e Ilustuar). Në parashtrimin e kësaj interviste theksohej se “Pas ardhjes së tij (A. Moisiut-shënimi im) në Beograg, u dha gazetarëve deklarata interesante për veten, për artin teatror, për filmin tonik e tjerë. Ndër të tjera mësuam: Babai i tij është shqiptar, katolik nga fisi Mirdita. Ka qenë tregtar në Durrës. Më vonë erdhi në Trieste dhe u martua me një fiorentinase. Këtu lindi Aleksandër Moisiu”.    

    “Siç e shihni, nga babi edhe unë jam ballkanas” – u drejtohet A. Moisiu gazetarëve, pasi u ka shpjeguar prejardhjen e tij dhe origjinën mirditore të babait të vet. Dhe ka qenë pikërisht theksimi i këtij fakti, të qënit ballkanas, që e ka shtyrë artistin me famë botërore në imtësi biografike të origjinës së tij, si të thuash, vërtetimi i saj. Ky “deklarim” merr një rëndësi të veçantë sepse, së pari, bëhej diku jo larg vendlindjes së të jatit – Mirditës, dhe së dyti, sepse ishte koha kur kishte jo pak grindje për origjinën e gjeniut që kishte luajtur me sukses të jashtëzakonshëm në shumë skena të Evropës e të botës.

    Artisti me famë botërore e deklaronte origjinën e tij mirditore në një kohë kur përflitej shpesh për “origjinën çifute” të tij. Dhe A. Moisiu gjen rastin të flasë me krenari për origjinën e tij, por edhe për respektin që kishte për çifutët, në një kohë kur ishte tendenca për t’i denigruar ata. Ndaj pyetjes: “Ju nuk jeni çifut?” ai i përgjigjet: “Nuk do të turpërohesha për këtë, por nuk jam”. Dhe më tej shtonte: “Ka shumë njerëz që mendojnë se jam çifut, pak për shkak të emrit – edhe pse emrat dhe mbiemrat biblikë janë të shpeshtë tek shqiptarët katolikë – pak për shkak se këtë famë e kanë përhapur hakën krajolerët (kryethyesit)”.

    Duke e sjellë pohimin e artistit të madh për origjinën e tij mirditore, ndjejmë obligimin për të falenderuar poetin dhe studiuesin kosovar Agim Vinça për hulumtimin dhe publikimin e kësaj të vërtete, që i bën krenarë mirditorët, për ndihmesën që kanë dhënë edhe të parët e tyre në fusha të ndryshme të jetës në rrjedhën e shekujve, nga lashtësia, deri në kohët moderne.

    Edhe pse zbulimi i këtyre të vërtetave nuk ka të bëjë me tendencën për t’u shkuar deri “në rrënjë” gjërave, ose për të fituar një lavdi të pamerituar, e shohim të arsyeshme edhe të pyesim: Nga cili fshat i Mirditës ishte babai i Aleksabdër Moisiut? Dhe, përpjekja për t`iu përgjigjur kësaj pyetjeje, na çoi tek toponimi i rrallë e shumë interesant “Përroi i Moisiut”, përrua që kalom bri fshatit Gazull, ngjitur me fshatin Shëngjergj të Mirditës.

    Dhe, pasi ndonjë toponim të kësaj natyre nuk e hasim në ndonjë fshat tjetër të Mirditës, na lind e drejta të supozojmë, për të mos thënë “të besojmë”, se fshati ku lindi babai i Artistit të madh Aleksandër Moisiu është Gazulli, nga e kanë origjinën e tyre edhe tre vëllezërit e lavdishëm, bashkëluftëtarë të Gjergj Kastiotit, Gjon, Pal dhe Andrea Gazulli.

 

Marrë, me ndonjë ndryshim,

nga gazeta “Mirdita”, Nr. 5, qershor 2001.

 

ELENA GJIKA POHON ORIGJINËN MIRDITORE TË FISIT TË VET

Shkruan: Prof. Preng Cub Lleshi                

                           Elena Gjika (Dora d` Istria)

 

 Për Elena Gjikën, e njohur edhe me pseudonimin Dora d’Istria, njerëzit tanë kanë mësuar, përveç artikujve të shumtë të shtypit tonë, edhe nëpërmjet monografisë së Vehbi Balës, kushtuar kësaj figure të shquar të Rilindjes sonë Kombëtare. Nëpërmjet këtyre ata kanë mësuar se kjo atdhetare zemërzjarrtë përkrahu nxehtësisht lëvizjen kombëtare shqiptare kundër robërisë turke, veçanërisht në vitet e Lidhjes së Prizërenit.

Duke marrë parasysh se gjithë jetën e saj ajo ia kushtoi çështjes kombëtare shqiptare, na duket se nuk është e drejtë ta quajmë “shkrimtare dhe publiciste përparimtare rumune”, siç thuhet në Fjalorin Enciklopedik Shqiptar, botim i vitit 1985, por një figurë e ndritur e kulturës kombëtare shqiptare dhe një veprimtare e shquar për çështjen tonë kombëtare, siç bëjmë me Marin Barletin, Aleksandër Moisiun e ndonjë tjetër.

Duke gërmuar në origjinën shqiptare të Elena Gjikës, autorë të ndryshëm e bëjnë atë stërmbesë, kryesisht, të zonave të Shqipërisë Jugore. Ndonjë e bën stërmbesë të Çamërisë e ndonjë tjetër stërmbesë të Përmetit, për të mos u zgjatur me hipoteza të tjera. Për këtë sjellin si argument, përveç të tjerave, edhe mbiemrin “Gjika”, i cili, sipas tyre, është i përhapur në këto vise, duke “harruar” se ky mbiemër a emër fisi, është shumë i njohur edhe në Shqipërinë Veriore, veçanërisht në trevat e Mirditës etnografike.

Por duket se të vërtetën mbi vendorigjinën e saj Elena Gjika na e zbulon me pohimet që parashtron në veprën “Gratë në Lindje”, botuar në Zyrih më 1859 në gjuhën frënge. Këtu ajo, midis të tjerave, shkruan: “Mirdita është vendi ku linden dy familje, njëra prej të cilave ka luajtur një rol të madh në Turqi (Qyprilinjtë-shënimi im) dhe tjetra (Gjikajt-shënimi im) në Moldavi – Vllahi (Rumani)”.

“Nga Kyprili, vazhdon më tej Elena Gjika, ka dalë një vezir i madh dhe katër breza ministrash janë dalluar” prej familjes së Kyprilinjëve. Familja tjetër, shton dijetarja e madhe, ajo me emrin Gjika, është, gjithashtu, me origjinë nga Kypriliu, ku lindi në shekullin XVII Gjergji i Parë, që hypi në fron më 1658”. 1).

Pohimi i Elena Gjikës është i qartë: Kyprilinjtë, a Qyprilinjtë dhe Gjikajt ishin dy familje të njohura në Mirditë, nga një fshat me emrin Kypril, që ndeshet, ndonjëherë, edhe në format Kipril a Kiptil. Pinjollët e këtyre dy familjeve, aty nga fundi i shekullit XVI ose fillimi i shekullit XVII, u larguan nga vendlindja e tyre: Kyprillinjtë për në Turqi, kurse Gjikajt për në Moldavi – Vllahi të Rumanisë, të cilat bënë emër atje ku shkuan, gjë që dëshmon për një shkallë të lartë zhvillimi të trevave nga u shpërngulën.

Dhe dokumentet historike hedhin dritë në pohimet e Elena Gjikës: Ato dëshmojnë se Gjikajt, si familje dhe si fis,i gjejmë në fshatra të ndryshme të Mirditës që në shekullin XV. I gjejmë, siç pohon historiani Selami Pulaha, veçanårisht, në atë që quhej “Vilajeti i Urakës, në Kurbnesh, por edhe në Orosh. Në veprën “Lufta shqiptare – turke në shekullin XV”, ai pohon se “në vilajetin e Urakës, në vitin 1467, kishte tre fshatra ku haseshin mbiemrat Gjika: Kiptil, Selitë dhe fshati Gjikë, ku duket se Gjikajt janë fort të përhapur.

Këtu del se në fshatin Gjikë, ku kishte 21 shtëpi, ishin edhe këto familje: Budin Gjika, Andrea Gjika, Gjon Gjika, Shtjefën Gjika”. 2) Po këtu, sipas dokumenteve që sillen nga historiani, del se në fshatin Selitë në 16 shtëpi që kishte, figuronin edhe dy familje që kishin mbiemrat Gjika: Kol Gjergj Gjika e Lazër Gjika, si edhe një farë Gjon Mirditi.

Këto fakte, por dhe fakti tjetër që Gjikajt i kemi prezentë në Mirditë edhe pas pesë shekujsh në fshatrat Kuzhnen, Shebe dhe Selitë e deri në Macukull të Matit, i cili bën pjesë në hartën e Mirditës etnografike, dëshmon se, edhe nga mbiemri a “llagapi” i saj, Elena Gjika është stërmbesë mirditore. Për këtë dëshmonte, qysh në vitin 1969, edhe studiuesi Lefter Dilo në shkrimin “Elena Gjika (Dora d`iatria), vajza jetime nga Çamëria”, botuar me rastin e 145-vjetorit të lindjes.

Në fund të këtij shkrimi, ai theksonte se “Duke folur për vendin e atdheut (Shqipërinë-shënimi im),  Dora d`Istria na informon se familjet Gjika dhe Qyprili janë nga krahina e Mirditës, duke dhënë edhe hollësi të tjera për to”. Dhe më tej, në një korespondencë shoqërore, ky studiues porosiste që të lokalizohej ky fshat në Mirditë, për të saktësuar vendorigjnën e dijetares së madhe dhe të Qyprilinjëve legjendarë.  

Duke e parë me vëmendje hartën e Mirditës etnografike, rezulton se trajta Kypril a Qypril, edhe pse  përmendet një fshat në Selitë me merin Kiptil, afrohet me emrin Kprull, që mban një lagje, e cila gjendet midis fshatrave Spitën në rrethin e Lezhës dhe Katundi i Vjetër, afër Rubikut, në rrethin e Mirditës. Ky emër, në shtegtimin e tij shekullor, do të ketë pësuar jo vetëm ndryshime fonetike, por edhe morfologjike, nga emri Kapruell a kaproll, në trajtat Këpruell e Kprull, që njihet nfa banorët edhe si një qytezë.

Sidoqoftë, pavarësisht se ku do të lokalizohet në të ardhmen fshati Kyprill a Qypril, aty ku duken gërmadhat e tij në Kpruell, në Kuzhnen, Shebe apo Selitë, një gjë është e vërtetë: Elena Gjika, siç e ka pohuar qartë në librin “Gratë në lindje”, është stërmbesë e Mirditës, e trevës që nuk iu nënshtrua për pesë shekuj perandorisë osmane.

Fakti që pinjollët e Kyprilinjëve i kemi prezentë edhe në ditët tona në Turqi dhe fakti që Gjikajt i kemi prezentë edhe në Kuzhnen, në Shebe dhe në Selitë të Mirditës, por edhe në Macukull të Matit, do t’i ndihmojë historianët që t’i afrohen më shumë të vërtetës shkencore për vendorigjinën e Elena Gjikës. Se një antropolog i vëmendshëm, duke parë portretin e Dora d`Istria-s dhe duke e krahasuar me portrete të Gjikajve të Kuzhnenit, a, ndoshta dhe të Shebes e Selitës, nuk do ta kishte të vështirë të dallonte afrinë tipologjike midis brezave të këtij fisi të lavdishëm.

 

1. Gratë në lindje. Zyrih 1859, f. 271.
2.  S. Pulaha: Lufta ruso-turke f. 332